Slavenarbeid anno 2017

203 jaar na de afschaffing van de slavernij doet het velen pijn om dit soort teksten te horen. PvdA-Kamerlid Gijs van Dijk reageerde door de arbeidsmarkt te vergelijken met het Wilde Westen uit de tweede helft van de 19e eeuw. Hij vindt dat de overheid afstand moet nemen van het uitbuiten van mensen. De overheid heeft namelijk een voorbeeldfunctie. De boze belangenorganisatie ZZP Nederland gaf een voorbeeld van een loodgieter tegen wie je ook niet kunt zeggen: 'ik betaal je niet'.

Combineer het gratis werken met het bericht dat maaltijdbezorger Deliveroo zijn bezorgers in loondienst als proef wil vervangen door zelfstandigen en de verontwaardiging is compleet. Hoe kunnen we als natie zo afglijden? Een bezorger van Deliveroo krijgt 4,75 euro per ritje, ongeacht de afstand. Als je je best doet, dan haal je drie ritjes per uur. Het geld voor de arbeidsongeschiktheidsverzekering, het pensioen en de vakantie moeten dan nog opzij worden gelegd. De koerier rijdt op eigen risico. Wie beschermt hem nog?

Niemand. Hij mag dan minder belasting gaan betalen, omdat hij gaat genieten van de zelfstandigenaftrek. Voor de lange termijn komt hij in de problemen vanwege het gebrek aan pensioen en de verzekeringen die hij moet afsluiten.

Het ligt natuurlijk genuanceerder. De zelfstandige koerier krijgt vrijheid en meer keuzemogelijkheden, omdat hij kan rijden voor meerdere bezorgservices. Daarnaast geeft de ZZP’er vaak korting als hij voor een langere periode wordt ingehuurd. Of je nu een lager uurloon krijgt zonder proefperiode of een gratis proefperiode accepteert met een hoger uurloon. Dat komt uiteindelijk op hetzelfde neer.

Daarbij komt dat slavernij-afspraken de opdrachtgever op de langere termijn schaden. Dat Uber zijn chauffeurs onderbetaalt, knaagt aan de reputatie van het zogenaamde deelplatform. Hetzelfde geldt voor Rijkswaterstaat, Rabobank of Deliveroo. Ze kunnen mensen het vel over de oren trekken, uiteindelijk kost het bedrijven meer om als onbetrouwbaar, glad en vals te worden afgeschilderd.

De belangrijkste nuance ligt echter in onze keuzevrijheid. Je kunt als zelfstandige altijd een opdracht weigeren. Als je geen proefperiode zonder salaris wenst, dan doe je dat niet. Als je niet voor Deliveroo wilt rijden, dan doe je dat niet. Er zijn echter ook mensen wanhopig. Die moeten iedere klus aannemen omdat ze anders de hypotheek niet kunnen betalen. Deze groep heeft geen vrije keuze. Ze zijn overgeleverd aan de Rijkswaterstaatjes, Rabobankjes en Deliverootjes van deze wereld en daar word je niet vrolijk van.