Het beleid richt zich, zo zei hij, voorlopig op het ‘voorkomen van genocide’. President Obama gebruikte het woord toen hij bombardementen gelastte op IS-doelen, maar nam een week later gas terug door te zeggen dat die ingreep ‘genocide heeft voorkomen'.
Met het woord genocide is het net zoals met het woord recessie: het heeft een feitelijke definitie, maar ook een gevoelswaarde. Als je om je heen hoort dat mensen hun baan verliezen, dan zeg je tegen elkaar dat je de recessie echt voelt. De echte definitie is: twee of meer achtereenvolgende kwartalen van negatieve groei. Taal voor economen, dus, maar zo voelen we het niet.
IS heeft sinds januari ongeveer 6.000 mensen gedood. We denken: een snelle slachtpartij van grote omvang, dat voelt als genocide. En dus eisen verontwaardigde Kamerleden dat de minister die genocide veroordeelt. De definitie van genocide is: stelselmatige en opzettelijke uitroeiing van een etnische groep of van een deel daarvan. En hoe gruwelijk het ook klinkt, de vraag is of dat voor IS geldt. IS geeft als keus: bekering tot zijn vorm van de islam of de dood. Daarbij discrimineert IS niet, want iedereen moet dood: sjiieten, liberale soennieten, christenen, yazidi's, mandaïsten, zoroastrianisten, shabaks, bahai, kakai, en uiteraard Joden. Het is dus niet de stelselmatige uitroeiing van één etnische groep, maar van iedereen. Daar hebben we geen woorden voor, ook geen juridische.
Als politici een massamoord echt genocide noemen, kan de VN-conventie tegen genocide in werking treden. Beetje kort door de bocht, maar het betekent dat staten dan verplicht zijn in te grijpen. Als Timmermans dus in zijn brief ‘genocide’ had geschreven in plaats van ‘vermoedelijk genocide’, had de consequentie kunnen zijn dat Nederlandse soldaten orders hadden gekregen om tegen IS te gaan vechten. Willen wij dat echt? Of toch maar niet? Vandaar dat Timmermans, net als Obama, nu hamert op het ‘voorkomen van genocide.’ Dat begrip staat ook in de VN-conventie, maar het verplicht je eigenlijk tot niets. Klinkt net iets minder stoer, maar onze soldaten blijven lekker thuis, achter de piepers. Beter, toch?
===
Bernard Hammelburg (bernard.hammelburg@bnr.nl) is buitenlandcommentator van BNR Nieuwsradio. Luister ook elke donderdag om 15.00 naar zijn vaste programma, BNR De Wereld, met scherpe analyses over Europa, de internationale politiek en met prominente gasten. En volg zijn blog op BNR.nl/dewereld.