Blessuretijd

Eerst zei de onderhandelaar namens de Europese Unie, Michel Barnier, dat de onderhandelingen tot nu toe nauwelijks iets hebben opgeleverd en in een impasse verkeerd. Dat veroorzaakte in de hele EU een schokgolf. Als binnen de twee jaar die Artikel 50, de uittredingsprocedure, mag duren geen overeenstemming is bereikt, vervalt het lidmaatschap van het Verenigde Koninkrijk automatisch. De EU blijft dan zitten met een verlies van naar schatting 60 miljard euro aan uitstaande Britse schuld, Britse burgers in Europa en Europeanen in Groot-Brittannië raken hun verblijfsvergunningen kwijt, in- en uitvoerrechten komen terug en in Londen, Europa’s grootste zakelijke en financiële centrum, zal er chaos uitbreken.

Een kwestie van handjeklap

Kernpunt in de eerste fase, die nu dreigt vast te lopen, is een ordinaire ruzie over de Britse schuld aan de EU bij een scheiding. Niemand weet precies om hoeveel geld het gaat. De Financial Times schat tussen de 55 en 75 miljard euro, EU-woordvoerders hebben al een aantal keren het bedrag van 60 miljard genoemd. Eurocommissievoorzitter Jean-Claude Juncker, vaak een opgewonden standje, zei: ‘Ze moeten betalen, ze moeten betalen.’ De ploeg van Theresa May, die zwaar onder druk staat van haar eigen Conservatieve partij zowel als van de Labour-oppositie, wil klaarblijkelijk maar hooguit de helft afrekenen. Een kwestie dus van handjeklap, en het lijkt ondenkbaar dat de onderhandelaren daar niet samen uit kunnen komen.

Nóg een referendum

Dan is er de positie van Theresa May zelf. De afgelopen dagen hebben leden van haar partij en de oppositie 300 amendementen ingediend, waardoor de behandeling van de belangrijkste Brexitwet tot nu in het Lagerhuis aanzienlijke vertraging oploopt. Als ze de komende dagen in haar eigen partij de neuzen niet in dezelfde richting krijgt, komt haar politieke val – die uiteindelijk onafwendbaar is – nu al heel dichtbij. Intussen neemt de roep om toch maar weer een nieuwe referendum te houden, of een nieuwe poging te doen via het Lagerhuis een blokkade voor de Brexit op te werpen, toe. Dat is wensdenken, want nu Artikel 50 eenmaal is ingeroepen, draait het juridische vliegwiel, en dan kun je niet zomaar stoppen.

Termijn verlengen

Aan de andere kant zijn er geruststellende ontwikkelingen. EU-president Donald Tusk spreekt van ‘redelijke vooruitgang,’ en ziet geen beletsel om al te gaan onderhandelen over de toekomstige handelsrelatie, terwijl de ruzie over de alimentatieregeling nog voortduurt. Je ziet ook steeds duidelijker de contouren van het uiteindelijke plan: EU en Groot-Brittannië proberen wel degelijk binnen de verplichte twee jaar alle details vast te leggen, maar nemen dan een veel langere tijd om die besluiten te implementeren. In de Europese wandelgangen wordt nu uitgegaan van twee jaar ‘blessuretijd’, maar het zou ook best langer kunnen duren. Het is een redelijke oplossing, in het belang van iedereen. En waar staat dat je, ondanks de wettelijke limiet, de termijn niet gewoon kunt verlengen?