Weg met het onaantastbare salaris

Capgemini heeft zeker een punt. Als één ding funest is voor de economie, is het wel het salaris van de vaste kracht, dat zonder discussie altijd maar stijgt in reële waarde.

Niet lang geleden kwam ik een collega tegen die alweer een tijdje freelancer was, na een periode in vaste dienst bij een krant. Ik vroeg hem of hij nu hetzelfde verdiende als vroeger. In sommige maanden wel, was het antwoord. Met andere woorden: meestal niet. Vervelend, zei ik, maar zou dat kunnen betekenen dat je in vaste dienst eigenlijk meer betaald kreeg dan je opleverde? En ruiterlijk gaf de collega dat toe.

Bij het bewuste bedrijf schijnt het zelfs gewoonte te zijn geweest dat als je chef werd en in die functie mislukte, je weer gewoon redacteur werd maar het salaris van chef behield. Salarisverlaging was, zoals meestal in Nederland, een taboe. Op die manier hebben de kranten geen digitale revolutie nodig om naar de bliksem te gaan.

Door de onaantastbaarheid van salarissen in Nederland worden de gevolgen van de crisis afgewenteld op een paar ongelukkigen: zij die worden ontslagen. (Vaak zijn dat niet eens de zwakke broeders of zusters, maar degenen die het laatst zijn binnengekomen - een extra straf op heilzame arbeidsmobiliteit.) Die verliezen een belangrijk deel van hun inkomen en hun status. Wat krijgen ze ervoor terug? Een gat in hun cv en een stigma.

Niet dat de achterblijvers in een perfecte wereld zitten. Hun salaris loopt gewoon door, maar in veel gevallen zal de werkdruk toenemen terwijl men elkaar beloert: wie is de volgende? Slecht voor de werksfeer.

Vroeger had je werktijdverkorting of deeltijdwerkloosheid. Maar ja, dat waren socialistische ideeën. Het komt er in ieder geval op neer dat de ellende werd verdeeld. Iedereen werd een béétje ontslagen. Capgemini doet daar nu een marktsausje overheen: mensen die naar hun rendement teveel betaald krijgen, moeten inleveren. Het stilzwijgende dreigement is natuurlijk: stem je niet toe, dan krijgen we je wel in een later stadium.

De reden dat dit niet goed voelt is dat Cap de regels verandert tijdens het spel. Het bedrijf was er zelf bij toen de salarissen werden bepaald. De werknemers hebben op grond van dat salaris hypotheken genomen en zo. Contract is contract. Aan de andere kant: de markt is echt veranderd, met lagere tarieven (vraag het elke zzp-er) en waarom zou het bedrijf dan zijn mensen structureel moeten overbetalen? Dat is op den duur in het nadeel van het bedrijf en van alle overige medewerkers.

Het is mooi dat het taboe op salarisverlaging wordt doorbroken. Zo kun je bijvoorbeeld oudere krachten weer aantrekkelijk  maken. Aan de andere kant trek je er wel een beerput mee open. Salarisverlaging zoals Capgemini voorstelt is weinig anders dan een bonus met een minteken. En we kennen de problemen daarvan. Een verband tussen het resultaat van je werk en je beloning kan stimuleren, maar stimuleert ook het kortetermijndenken. En hoe meet je het resultaat van een directeur of een secretaresse?

Over variabele beloning moet en zal opnieuw een discussie worden gevoerd. Voorzetje: Afspraken daarover moeten bij indiensttreding worden gemaakt. En het resultaat van het bedrijf moet worden toegekend aan alle medewerkers. Niet alleen aan de salesafdeling of aan de directie.