Column hoofdredactie | De crisis zit in ons hoofd
Hoe kan het dat we flink willen omrijden om ergens op een tank benzine een tientje te kunnen besparen, terwijl we dat voor een wasmachine die ergens een tientje goedkoper is niet doen? En hoe kan het dat als onze aandelen eerst 5% stijgen en vervolgens weer 5% dalen we ons niet goed voelen?
Nobelprijswinnaar Kahneman verklaart dit door onze referentie. Een tientje op een tank benzine van pakweg €80 is verhoudingsgewijs nu eenmaal meer dan op een wasmachine van €800.
En dus voelt dat beter en zijn we bereid er moeite voor te doen. Als onze aandelen of de waarde van ons huis eerst stijgt is dat onze referentie. Een daling naar het oorspronkelijke niveau voelt dan gewoon beroerd, ook al heb je per saldo niets verloren.
Met economie heeft het niets te maken, met psychologie des te meer.
En zo kan het gebeuren dat gisteren een rapport van het Sociaal en Cultureel Planbureau waarin staat dat we stinkendrijk, hartstikke gelukkig en kerngezond zijn de wereld in wordt gestuurd met de droefgeestige titel: "Donkere wolken boven de Nederlandse samenleving". Want we zullen iets van die groei van de afgelopen tien jaar moeten inleveren.
Het gevolg: iedereen gaat somberen en de sfeer wordt gecreëerd alsof we over drie jaar massaal in kartonnen dozen op straat moeten overnachten. Gezellig naast de Occupy-werklozen.
Dit gesomber lijkt wel de moderne variant van het Middeleeuwse memento mori.
De hel komt eraan, dus prijs je maar niet al te gelukkig met wat je nu hebt. Een buitengewoon irritante grondhouding. De crisis komt eraan dus ga maar vast op je rug liggen. In plaats van: het gas erop, want we willen voor het donker thuis zijn. Zieke mensen zeuren enorm. Het zijn de medicijnen en medici die ze er bovenop helpen, niet het aanhoren van het gezeur.
Dus het rapport van het SCP maar gauw in de onderste la, de putdeksel dicht voordat we ons erin praten, blijven lachen en je talent of ondernemingszin in stelling brengen. Een crisis onderga je immers niet, een crisis los je op. Carpe diem!
De hoofdredactie
---
Iedere donderdag geeft de BNR Hoofdredactie wisselend bij monde van hoofdredacteur Paul van Gessel of adjunct-hoofdredacteur Meindert Schut