Column Hugo Reitsma | Ben ik eigenlijk wel cynisch genoeg?
Zakkenvullers! Leugenaars! Het is soms lastig praten met boze burgers. Vraag je al snel: wie vult zijn zakken en waarmee? En welk feit weerlegt dan welke bewering? Want zo is journalistiek. Maar zo sta je per ongeluk ook ineens aan de kant van die politici.
Zelden voel ik me zo oncomfortabel. Want ik moest toch die politici controleren? Misstanden melden? Maar wat zeg je tegen de luisteraar die vooraf al meent dat het één grote corrupte kolerezooi is? Ik heb daar namelijk geen aanwijzing voor. Natuurlijk: er wordt gespind en gedraaid: politiek bedreven. Gevolg is meestal, in mijn beleving, dat politici hele grappige dingen zeggen, die vooral vertaling behoeven.
Maar nu ben ik toch gaan twijfelen. De Roy Van Zuydewijn lijkt me nog steeds een heel rare man, maar premier Rutte heeft geen overtuigend antwoord op zijn aanklacht. Ook heb ik er moeite mee te geloven dat in de zaak Van Rey nou net dat telefoontje van staatssecretaris Teeven niet is getapt. En heb je dat verhaal van die veroordeelde F-16 piloot gelezen?
"All governments are run by liars", zei I.F. Stone. Dat is een beroemd citaat onder journalisten, maar ik kon er nooit zo veel mee. Ik zou zeggen: "All governments are run by people just as silly and inadequate as you and me". Maar daarmee zal ik, vrees ik, de geschiedenisboeken niet halen. Ik heb die Stone trouwens nog eens gegoogled, en dat was toch vooral een activist. Ook nuttig, maar ik ben graag gewoon verslaggever, dank u.
Misschien zit het zo: die politici zijn ook maar mensen, met dezelfde zwaktes als iedereen, overal. Hier gaat het vaak vrij goed, niet omdat onze politici betere mensen zijn, maar omdat het systeem zo is georganiseerd dat liegen en zakkenvullen meestal niet loont. Het is een groter risico dan het rechte pad bewandelen, met een beetje gespin en gedraai.
Maar niet altijd. Een premier onder wie het koningshuis in problemen komt, is iets anders. Justitie en geheimhouding is ook meteen een groot probleem, net als gerechtelijke dwalingen. En waarom zou hier niet, net als elders, het systeem uit overlevingsinstinct desnoods over lijken gaan?
De kunst is, denk ik, te herkennen wanneer iets zo precair ligt voor de heersende macht. En dan een voorbeeld te nemen niet aan I.F. Stone, maar aan zijn tijdgenoot Edward 'good night, and good luck' Murrow. Hij zei: "Anyone who isn't confused really doesn't understand the situation".