12 mei | Luxe van vroeger
Wat fijn dat Ebru Umar weer terug is in Nederland. Helaas loopt de zaak tegen haar door en het is dus volkomen begrijpelijk dat ze zegt voorlopig Turkije niet meer te bezoeken. Er is op een vreselijke manier geprobeerd om haar te intimideren - en via haar vele anderen - maar gelukkig is zij Nederlander en dat heeft haar gered.
Met Erdem Gül en Can Dündar gaat dat niet. Die twee journalisten werden elk veroordeeld tot vijf jaar in een Turkse cel. En wat is hun misdaad? Wat hebben zij op hun geweten dat president Erdogan er persoonlijk op toezag dat zij werden vervolgd?
Nou, ze deden hun werk. Ze controleerden de macht. En dat is in Turkije de facto verboden. Erdem en Dündar publiceerden in de seculiere krant Cumhuriyet dat de Turkse inlichtingendienst wapens smokkelde naar islamisten in Syrië. Op een video was te zien dat de wapens in vrachtwagens waren verborgen onder medicijnen. Daarmee schonden ze volgens Erdogan staatsgeheimen.
Belangwekkender kan bijna niet. Er zijn te veel berichten om te negeren dat Turkije lange tijd de oorlog in Syrië heimelijk alleen maar oppookte. In Nederland krijgt een journalist die een schandaal onthult een prijs. Maar op Dundar werd vlak voor hij het vonnis ging aanhoren nog even een aanslag gepleegd met een pistool. Hij wist niet door wie, maar hij wist wel wie hem tot doelwit had gemaakt.
Geen misverstand, ik snap heel goed dat Nederland meer doet, veel meer kán doen, voor een eigen staatsburger. Alleen heb ik ook niet de indruk dat Nederland een beetje doet voor Erdem, Dündar en hun lotgenoten. Ik heb niet de indruk dat Europa zich serieus voor ze inspant. Deels is dat desinteresse: wat kan ons een paar Turkse journalisten schelen? En bij de EU komt Turkije toch niet meer. Deels is dat gebrek aan overwicht. Europa heeft zich overgeleverd aan Turkije omdat het land voor ons immigranten moet tegenhouden.
Maar er is nog een reden. En die heeft met Ebru Umar te maken. Erdogan heeft het speelveld verlegd. We mogen al blij zijn als geen Nederlandse columniste in de cel komt. We moeten maar hopen dat een Duitse komiek, die op grond van een archaïsche wet wordt vervolgd, met de schrik vrij komt. We mogen blij zijn als een Duitse uitgever geen spreekverbod krijgt. In onze handjes knijpen als Turkse diplomaten niet actief ronselen om in Europa aangiften tegen critici van hun regering binnen te harken. Als toneelstukken hier gewoon kunnen worden opgevoerd en accreditaties van correspondenten niet worden afgenomen.
Opkomen voor tegellichters in Turkije zelf? Dat is een luxe die we hadden in voorbije tijden.