Inlichtingendiensten willen ons managen
Hij deed zijn best om het recht te breien, nationaal coördinator terrorismebestrijding Dick Schoof. Nee nee, het was heus niet zo dat hij eerst zei dat er geen terroristen tussen de vluchtelingen zaten en nu ineens wel. De inlichtingendiensten hadden er eerst gewoon nog geen concrete aanwijzingen voor gehad en tja, nu - omdat ze zo alert zijn - hadden ze die aanwijzingen wel. Kon toch gebeuren?
Maar zo is het niet. Schoof ging in november verder. Hij zei niet alleen dat er geen aanwijzingen waren, hij noemde het ook ’onwaarschijnlijk’ dat terroristen de vluchtelingenstroom veelvuldig zouden misbruiken omdat ze tussen de migranten zo makkelijk konden worden ontdekt.
Van de week bracht hij naar buiten dat terroristen van IS wél veelvuldig gebruik hebben gemaakt van de vluchtelingenstroom om heimelijk naar Europa te reizen. Er is dus precies gebeurd wat onze gezamenlijke inlichtingendiensten pas een dik half jaar geleden zo onwaarschijnlijk achtten. Dan is er dus iets verkeerd gegaan.
Nu moet je bij communicatie door inlichtingendiensten wel iets bedenken. Hun eerste zorg is niet om ons als publiek goed te informeren. Niet dat ze vaak expres keihard liegen, zo dom zijn ze niet. Maar ze hebben een ander doel. Inlichtingendiensten willen dat wij - zoals dat in hun jargon heet - weerbaar zijn tegen terrorisme. Dat wil zeggen: we moeten niet overvallen worden door een aanslag en dan in totale paniek raken. We moeten er dus rekening mee houden. Maar we moeten óók niet de hele tijd in angstige afwachting verkeren. Laat staan dat we uit angst willekeurige asielzoekers gaan molesteren of zo.
Nu was in november het aantal asielzoekers dat Nederland in kwam nog groter en protesten tegen asielzoekerscentra liepen hoog op. Dan kan omwille van maatschappelijke rust voor een toon worden gekozen die net wat geruststellender is. Stel je eens voor dat Schoof had gezegd: we houden met alle scenario’s rekening, dus ook met terroristen in de asielstroom. Dat was inhoudelijk veiliger geweest, maar had toen olie op het vuur kunnen zijn.
Onthoud: als de overheid iets zegt, doet zij dat om jou te managen. En inlichtingendiensten al helemaal. Daarbij speelt nog een motief, namelijk: cover your ass. Als die aanslag straks komt, zorg dan dat niemand kan zeggen dat jij niet hebt gewaarschuwd. Mochten nu een keer terroristen in Nederland toeslaan die recent als migrant zijn gekomen, zoals in Parijs al is gebeurd, dan kan niemand beweren dat onze diensten dat niet zagen aankomen.
Intussen drukken de uitspraken van Schoof ons nog eens met de neus op twee belangrijke problemen van inlichtingendiensten: ze hebben te weinig goede informatie over IS.En ze kunnen IS maar moeilijk begrijpen: geen traditionele terroristische organisatie met bijbehorende aansturing en logica, maar een staat én een terroristisch netwerk én een ideologisch bolwerk in wiens naam iedereen kan handelen.