Column Lamyae Aharouay | Spionage

De Volkskrant publiceerde gisteren een interview met journalist Glenn Greenwald. De man die de documenten die NSA-klokkenluider Edward Snowden hem gaf publiceerde in The Guardian, en daarmee het grootste afluisterschandaal in de geschiedenis aan het licht bracht.  

Greenwald is helder over Nederland. 'Jullie hebben nog geen idee van de omvang van de Amerikaanse spionage in Nederland.' De onthullingen daarover komen snel, belooft hij.

We hebben geen idee. Maar misschien wel een vermoeden.

Een vermoeden dat deze week versterkt werd door een artikel in De Limburger. Een jongen verstuurde de volgende tekst in een WhatsApp-bericht aan zijn vader:

"Doe toch normaal man. Tsjonge Tsjonge! Ik heb zelf een bom gemaakt. Dikke bommmm, haha."

De context: hij had kaarten voor een voetbalwedstrijd en vroeg zijn vader mee. De app  is een reactie op zijn vader, die schreef: "Ik ga mee! Lijkt mij leuk, maar hopelijk geen bommetje gegooid." Een verwijzing naar een vuurwerkbom in een eerdere voetbalwedstrijd.

Grapje of geen grapje, de jongen werd diezelfde middag nog opgewacht door de politie die verhaal wilde halen. Hoe wist de politie dat er over het maken van bommen ge-appt was? In een verklaring - een dag later - zegt de politie gehandeld te hebben na een mondelinge tip.

"Zijn wij Big Brother? Nee, wij zijn geen Big Brother. Justitie tapt niet zomaar berichtenverkeer via WhatsApp af."

Ik geloof er geen zak van. Een dag nadenken over een verklaring, en dan hiermee komen. Sure. Big Brother is watching you. Met het grote verschil dat wij, in tegenstelling tot de deelnemers aan dat programma toentertijd, er niet zelf voor kiezen bespioneerd te worden.

Na de eerste bekendmakingen van Snowden waren er mensen die zeiden er eigenlijk weinig moeite mee te hebben om bespioneerd te worden. Ik heb toch niks te verbergen. Of je iets wel of niet wil verbergen, dat is aan jou. Dat is nou juist de essentie. De vrijheid om zélf te beslissen of je geheimen wilt hebben, of juist wilt delen.

We vinden keuzevrijheid een groot goed, maar als het op privacy aankomt laten we dat al snel varen. Wat daarin helpt is het mondiale gevoel van permanente angst na 9/11. Van die angst weten overheden handig gebruik te maken om steeds dieper in onze levens te wroeten. Voor onze eigen veiligheid. Legitimeert angst  het feit dat wij geen geheimen meer kunnen hebben? Dat onze privacy steeds minder waard is?  Neen, natuurlijk niet! Waarom staan we het dan wel toe?

Greenwald weet het mooi te omschrijven: ''Mensen die spionage accepteren, maken zichzelf tot slaven." (...) ''Een samenleving waarvan de bevolking altijd wordt geobserveerd, ademt conformiteit. Surveillance doodt de ziel van mensen."

Amen.