Hoe het verlies van de PvdA Buma het Torentje kan opleveren
‘Ik snap wel dat ze niet meer op ons stemmen. Waarom zouden ze?’ Het PvdA-Kamerlid doet de deur van zijn werkkamer dicht opdat niemand op de gang hoort wat hij binnen tegen mij zegt. ‘We hebben veel te hard ingegrepen met die 50 miljard bezuinigingen. De Wet Werk en Zekerheid werkt niet.’ Het is de dag dat TNS-Nipo met een rampzalige peiling komt: de sociaaldemocraten kunnen nog maar op 7 zetels rekenen.
Morgen wordt de uitslag van de PvdA-lijsttrekkersstrijd bekend. Maar eigenlijk is het helemaal niet meer relevant wie de PvdA-leider wordt. Zeker niet met deze kandidaten die de volle verantwoordelijkheid dragen voor de situatie waarin de partij zich bevindt. Het gaat niet om wie er nu de baas wordt, maar om wie de PvdA straks weer gaat opbouwen. Spannender dan wie de nummer 1 is op de kieslijst, is wie de nummer 5 of 6 is. Want die zal het stokje moeten overnemen na 15 maart.
De dreun van de ‘7-zetel-peiling’ is niet alleen te horen op de gangen van de PvdA. Ook in het deel van het Binnenhof waar de CDA-Kamerleden zitten is een Kamerlid verbijsterd. Hij vertelt dat hij even een rondje deed bij de collega’s van de PvdA en is verbijsterd over de verbijstering die hij daar aantrof. ‘Er komt dus misschien nog maar één Kamerlid terug in de nieuwe fractie. Maar het ergste voor de PvdA is misschien wel dat ze een zetel of 15 halen en gedwongen worden om te gaan regeren.’
En inderdaad: dat zou zo maar eens kunnen gebeuren. Sterker nog: het zou wel eens het CDA kunnen zijn dat de PvdA in die positie gaat brengen. Want aan de ene kant is grofweg wel duidelijk welke kant het op gaat op 15 maart, maar tegelijkertijd kan niemand al iets voorspellen over welk kabinet straks aan de bak moet. De VVD verliest fors, maar de PvdA nog meer. Op rechts wint de PVV, op links GroenLinks. De christelijke partijen winnen alledrie. Net als D66. De SP blijft min of meer stabiel. Maar wie wil er straks met wie?
De VVD gaat er vanuit gewoon door te kunnen regeren. Zelfs zo zeer dat de baantjes al verdeeld worden. Zo heeft Halbe Zijlstra al zijn claim gelegd op Sociale Zaken. Maar zo zeker is dat helemaal niet. Zelfs als Rutte de grootste wordt, zal hij tenminste het CDA, D66 en zeker nog een partij moeten overtuigen. En juist CDA en D66 zijn de laatste tijd heel kritisch zijn over wat de VVD-ministers laten zien.
Als je kijkt hoe Rutte en CDA-leider Sybrand Buma met elkaar omgaan, dan is een coalitie zelfs nog heel ver weg. Zo noemde Rutte Buma laatst 'een peuter die alleen maar nee zegt'. Buma beet terug door Rutte arrogantie van de macht te verwijten.
Juist bij Buma ligt de achilleshiel van de machtzekerheid van de VVD. Want Buma (al tijden nummer drie in de peilingen) kan zomaar in de positie komen om te herhalen wat CDA-leider Dries van Agt in 1977 Joop den Uyl aandeed. Den Uyl won met de PvdA de verkiezingen, maar Van Agt smeedde met Wiegel (VVD) in een donker Haags restaurant een coalitie in elkaar. Den Uyl stond in zijn hemd. De kater van 1977 is bij de PvdA nog steeds niet helemaal voorbij.
Om Rutte uit het Torentje te verdrijven heeft Buma niet veel meer nodig dan een beetje geluk op de verkiezingsdag. Aan wil ontbreekt het bij hem en de andere centrum-linkse partijen niet. Met een handvol partijen tussen de 15 en 20 zetels is er een nipte meerderheid om Rutte en Wilders op een zijspoor te zetten. In de peilingen is het soms mogelijk.
