Column Peter Verhaar | Buffers centraal
De bankendiscussie gaat de laatste maanden vooral over de buffers die banken zouden moeten aanhouden. Dat is de solvabiliteit van de banken. Zeker, dat is een belangrijke discussie, want we willen niet dat de rekening van de volgende bankencrisis weer bij de belastingbetaler terecht komt.
De richtlijnen voor de buffers komen van de BIS, de Bank for International Settlements uit Bazel, vandaar dat die richtlijnen in de volksmond Basel I,II en III worden genoemd. De BIS stelt echter ook liquiditeitsregels voor banken op en die zijn even belangrijk, zo niet belangrijker, want banken komen pas echt in de problemen als de pinautomaten leeg zijn. Daarom moeten banken voldoende liquide middelen hebben om een ´bankrun´ van één maand te overleven.
Een minder tot de verbeelding sprekende liquiditeitsrichtlijn is de ´Net Stable Funding Ratio´. Volgens deze maatstaf moeten langlopende uitzettingen worden gedekt met langlopende, stabiele financiering. De richtlijn heeft grote consequenties voor de Nederlandse banken. Die kampen immers met een financieringsprobleem. Onze banken besloten hun balans vol te proppen met hypotheken en dat zijn langlopende uitzettingen. Het was ook lekker gemakkelijk, de overheid is door de Nationale Hypotheek Garantie achtervanger en via de hypotheek kon de consument gegijzeld worden door de bank. Probeer je betaalrekening maar eens naar de concurrent over te zetten als je een hypotheek aan de bank hebt verstrekt.
Het addertje zit in de funding. Banken hadden en hebben te weinig echt stabiel spaargeld, dat zit namelijk de pensioenfondsen. En het resterende spaargeld was ook nog eens relatief duur omdat kleine banken, geholpen door het depositogarantiesysteem, een hoge spaarvergoeding konden geven. En dus trokken de banken kortlopend geld aan op de interbancaire markten. En we hebben gezien waar dat toe leidde in 2008.
Banken moeten nu maatregelen nemen en accepteren een lager marktaandeel in hypotheken. En verzekeraars claimen weer hun positie. Dat is volkomen logisch en een goede zaak. Verzekeraars hebben langlopende verplichtingen en willen daarom langlopende beleggingen. Voor 1980 hadden we nog gespecialiseerde hypotheekbanken, die vervolgens werden overgenomen door de verzekeraars Aegon en Nationale Nederlanden. Wat mij betreft mag de hypotheekbank weer terug komen. pensioenfondsen en particulieren die op zoek zijn naar een hoger rendement.
Banken kunnen zich dan weer richten op hun kerntaak, het verstrekken van veelal kortlopende leningen aan bedrijven, gefinancierd door kortlopende deposito´s. Het financiële systeem wordt er diverser en stabieler van. Zo zie je maar, soms kunnen we nog echt iets leren van de geschiedenis.