Column Peter Verhaar | Het Joris Driepinter-model
Deze week is het 1 jaar geleden dat SNS Reaal genationaliseerd werd. De onteigening van een bank was een unieke gebeurtenis, die bij veel mensen de vraag opriep of dit botte machtsmiddel eigenlijk wel nodig was.
Om die reden, en dit is zeer te prijzen, heeft Minister Dijsselbloem in samenwerking met de Raad van Commissarissen van De Nederlandsche Bank, een evaluatiecommissie benoemd die moest onderzoeken of DNB en het Ministerie van Financiën adequaat toezicht hebben gehouden. Vorige week is rapport gepubliceerd en de uitkomsten zijn ronduit ontluisterend. De commissie laat geen spaan heel van het toezicht van DNB en ook het ministerie wordt op de pijnbank gelegd.
Voornaamste conclusies: DNB had kunnen weten dat de leningen van Bouwfonds giftig waren en had de vergunning nooit mogen verlenen. Erger nog, de commissie geeft aan dat DNB te weinig oog had voor de verwevenheid met Nederlandse topcriminaliteit. En na de staatssteun in 2008 heeft zowel DNB als het ministerie veel te laat ingegrepen, waardoor de commissie tot de conclusie komt dat in 2009 nationalisatie nog te vermijden zou zijn geweest.
Het is niet de eerste schoffering van DNB. De commissie Scheltema kwam tot dezelfde conclusie bij DSB en ook in de Rabo-Libor zaak wordt de toezichthouder te traag handelen aangerekend.
Er zit iets niet goed in de structuur van het toezicht door DNB. In 2006 en 2008 was de bankpresident, Wellink, de primus inter pares. Het was zijn verantwoordelijkheid om te coördineren tussen het macrotoezicht, de financiële stabiliteit, en het microtoezicht, de banken als commerciële onderneming. Hier ging veel mis. Waarschuwingen over een vastgoedzeepbel werden niet vertaald in concrete aanbevelingen voor de individuele banken. Om die reden is in 2012 de functie Directeur Toezicht aanzienlijk verzwaard en is eerste aanspreekpunt geworden in plaats van de bankpresident.
Ik wil een stap verder gaan. In Nederland kennen we het twin peaks model. Gedragstoezicht bij de AFM, prudentieel toezicht bij DNB. Volgens een juichnotitie van DNB uit 2007 heeft het uiteenrafelen van toezichtstaken het zicht van DNB op de risico's in de financiële sector sterk verbeterd. Het staat er echt. Ik stel daarom voor het toezicht op de banken onder te brengen bij een derde toezichthouder. DNB houdt zich dan alleen nog bezig met de macro-problematiek, de financiële stabiliteit in Nederland.
Ik noem dit het Joris Driepinter model. U kent hem nog. Drie glazen melk maakte Joris ijzersterk. En als we iets nodig hebben in Nederland, dan zijn het ijzersterke toezichthouders.