Column Peter Verhaar | Oppotten
Vier keer per jaar krijg ik altijd een Dagobert Duckgevoel en dat is als DNB haar kwartaal-Excelsheet publiceert met het vermogen van de Nederlandse huishoudens.
Nederland mag dan een geweldig exportland zijn; het geld dat wij er mee verdienen, gaat linea recta naar de bank. In het tweede kwartaal van 2013 nam het spaarsaldo van Nederlandse huishoudens met 7 miljard toe tot 386 miljard, een 'all time high'. 7 miljard, dat is meer dan hele bezuinigingsbedrag waarover politiek Den Haag zo bakkeleit. Ons totale vermogen, dus inclusief ons pensioenvermogen, is in het tweede kwartaal met 14 miljard opgelopen en voor ik allemaal misverstanden ga oproepen, het is een momentopname, het zegt niets over onze toekomstige pensioenverplichtingen en het zegt ook niets over de verdeling van het vermogen. Maar we hébben het wel met z'n allen.
Dat moet opperduck Klaas Knot ook gedacht hebben. Bij het afscheid van ING-baas Hommen gaf hij een toespraak over de 'spaarzin en schuldenlast van de Familie NL'. Knot liet zien dat als we ook de spaarpot van bedrijven en de waarde van ons netto woningbezit, dus na aftrek van hypotheken, meetellen, de Familie NL netto 2.300 miljard bezit.
Het devies lijkt: Gij zult oppotten. Eberhard Scrooge zou trots op ons zijn. Wellicht, maar echt, een land komt niet vooruit als het alleen maar renteniert. Knot maakte pijnlijk duidelijk dat bedrijven sparen omdat zij niet investeren, dat levert dus geen banen op. En gezinnen sparen al vele jaren minder uit hun inkomen. Knot zei het zo: "Niet de hand 'op' de knip, maar minder 'in' de knip. Het is dat we de rente op het onwaarschijnlijk hoge spaartegoed laten bijschrijven en dat ouderen de laatste jaren hun overwaarde van hun huis hebben verzilverd en deels op de bank gezet.
Ik maak mij meer zorgen over de voortdurende overheveling van vrije besparingen naar gedwongen besparingen. In 2011 werd weer 30 miljard aan pensioenpremie overgemaakt aan de pensioenfondsen. Gezinnen die tijdelijk een probleem hebben met het betalen van de hypotheek, bijvoorbeeld door ontslag, kunnen daar niet aankomen en dus is aflossen op die hypotheek niet mogelijk, los van de boeterentes van de banken. Het is eigenlijk te gek voor woorden. De rentmeesters van dat uitgestelde salaris zitten op veel geld en investeren dat noodgedwongen in het buitenland, terwijl de eigenaren van dat geld hier in Nederland met hun rug tegen de muur staan.
De oplossing? Individualisering van het pensioen en heldere eigendomsrechten. Welke politieke partij durft zich daar hard voor te maken?