Zinvolle vertraging

Een mooi voorbeeld vind ik het verkrijgen van warmte. Moesten we ooit hout sprokkelen en vuurstenen gebruiken om een behaaglijke avond te beleven. Nu weet mijn thermostaat hoe laat ik thuiskom en wordt de temperatuur aangepast. Wilde ik in mijn jeugd meer weten over de tulpenmanie in de 17e eeuw, dan fietste ik naar de bibliotheek. Nu heb ik Wikipedia. Wat een zegen

We moeten daarom aan de ene kant zoveel mogelijk frictie vermijden. Daarmee bespaar je tijd, ongemak en gedoe. Zie het als het steeds efficiënter rijden van een rondje op een 400 meter baan. Het leven is een zoektocht naar de ultieme, specialisatie, optimalisatie en compensatie van je bezigheden. Langzaam ontstaat er echter een andere kant. We zien de laatste jaren steeds meer de bijeffecten van de toegenomen efficiëntie.

Zo kunnen dankzij het gebrek aan frictie op het internet kwaadwillenden vrij gemakkelijk verkiezingen beïnvloeden, bedrijfsgeheimenstelen, phishing mails sturen of reactief materiaal op social media verspreiden. Op een snelweg hebben we niet voor niets een snelheidslimiet. Zonder netneutraliteit geweld aan te doen, zou je na kunnen denken om bijvoorbeeld niet urgente informatie te vertragen. Als die informatie bijvoorbeeld malware bevat, dan kunnen algoritmen die ongewenste software ontdekken.

De tweede consequentie betreft ons gedrag. Omdat alle omwegen, oneffenheden, onvolkomenheden gladgestreken worden, kunnen en willen we meer doen. De snelheid neemt toe. We lopen onszelf voorbij. Fijn om direct alles te weten te komen van de tulpenmanie. Het fietsen naar de bibliotheek of het hakken van hout, heeft echter ook een functie. Je verzet je zinnen, het vertraagt je bestaan. Zo kan het voor velen geen kwaad om de foto die ze plaatsen of de whatsapp die ze sturen, nog een keer te overdenken.

Doordat de frictie uit ons leven verdwijnt, hoeven we nergens meer moeite voor te doen. We verwachten direct geprikkeld te worden op alle mogelijke manieren. Het rijpen van verlangen behoort tot lang vervlogen tijden. Terwijl het geklungel, omslachtigheid en gedoe tot de meest verrassende inzichten kan leiden.

De komende Kerstdagen krijgen we weer te maken met vele fricties en inefficiënties. Je ergert je kapot aan je schoonvader, dat neefje blijft maar Fortnite spelen of je zit in je eentje naar een kerstboom te staren. Genieter maar van.