Het energiemodel van ons prachtige land

Overheidsheffingen, die ook veranderen, afhankelijk van je verbruik. Vaste leveringskosten met overheidsheffingen, netwerkbeheerkosten en een vermindering energiebelasting van 70 cent per dag. Zijn we er nog? We dienen zorgvuldig met onze energievoorziening om te gaan. De ondoorgrondelijkheid helpt daarbij niet.

Daarom snap ik ook dat het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) de weg kwijt is. Het PBL zegt bij te dragen aan de kwaliteit van bestuurlijke besluitvorming. Over een paar weken komen ze met de doorberekening van het voorlopige Klimaatakkoord.

Nu twijfelen onze bewindslieden of het PBL zijn werk goed doet. De twijfel ontstond doordat de stijging van de energieprijzen slecht was ingeschat. Gingen we in december nog uit van 100 euro per gezin; bleek het 300 euro te zijn. Wij consumenten hadden het allang door, want dat bleek uit mijn brief van de Nuon. Onze bewindslieden, die nauwelijks thuis komen, ontkenden de extreme stijging, want uit de doorberekening blekende kosten minimaal te zijn.

Het PBL had verouderde cijfers gebruikt. Verontwaardiging alom. CDA-leider Sybrand Buma: ‘met dit soortmodellen kunnen we niet werken. GroenLinks Kamerlid Tom van der Lee: ‘het PBL bestaat nog maar elf jaar en gebruikt modellen die nog niet goed zijn uitgewerkt.’ Onze bewindslieden trokken de conclusie dat het met de doorberekening van het klimaatakkoord ook wel verkeerd af zal lopen. Waar ze hoogstwaarschijnlijk gelijk in zullen krijgen. Terwijl het PBL van zich afbeet met de mededeling dat verouderde cijfers nauwelijks invloed op de uitkomst in 2030 zullen hebben.

Het blijft ongeloofwaardig. Cijfertjes verzamelen. Een modelletje hanteren. Een modelletje optimaliseren. Nog wat cijfers erbij en je krijgt een uitkomst. Iedereen snapt dat het leven complexer is dan wat data in een modelletje stoppen. Toch verschuilen we ons achter zo’n mantra dat een instituut als het PBL propageert.

Doorberekeningen zijn niet meer dan vingeroefeningen. Iedereen die weleens zijn businessplan in een Excel sheet heeft doorgerekend ervoer dat getallen gewillig zijn en dat je de uitkomsten gemakkelijk naar je hand kunt zetten. Het geeft slechts inzicht in de parameters waaraan je kunt draaien.

De helft minder CO2 uitstoot. Je kunt slechts alle mogelijke maatregelen nemen die je tot je beschikking hebt, snelle feedbackloops organiseren en snel op veranderde omstandigheden acteren. Dan vergroot je de kans op een geslaagde missie, maar dat soort doelstellingen zijn minder maakbaar dan rekenmeesters ons willen laten geloven.