Een data-kluis alstublieft

Digitale ontwikkelingen in het onderwijs? Ik neem het allang niet meer serieus. Al tientallen jaren mooie woorden rondbazuinen en voorlopig verandert er niets wezenlijks voor onze toekomstige generatie in de schoolbanken. Ook plak ik het label asociaal op mensen als ik ze afval op straat zie gooien, als ze hun hond op de stoep laten poepen of als ze zich gedragen alsof de publieke ruimte van hen is.

Naar mijn idee kan een beetje vooringenomenheid geen kwaad. Het verplicht je tot introspectie. Je wilt je immers gedragen als een rationeel, weloverwogen, zelfbewust wezen en niet als een roeptoeterende columnist. Daarnaast behoedt het je voor onheil. Je belt de politie als je ongure types ziet. Het maakt de wereld mooier: weinig mensen vinden troep op straat een lust voor het oog.

De NOS berichtte afgelopen week dat de overheid op grote schaal gebruik maakt van voorspellende algoritmes. Daarmee sporen ze fraude en criminaliteit op. Ook schatten ze in wat ‘voor zorg iemand nodig heeft en wat de kans is dat een leerling van school gaat voordat zijn of haar opleiding is afgerond.’ Daar is vanzelfsprekend niets mis mee. Het helpt de ambtenaar betere beslissingen te nemen. Alleen, zoals bij mensen, zijn de voorspellingen van de algoritmes vooringenomen.

Een bekend voorbeeld: Laat een algoritme voorspellen wie de volgende president van Amerika wordt en als belangrijke input data gebruik je de vorige presidenten. Barack Obama had nooit gewonnen.

Afgelopen week ontstond een breed front van gezagsdragers, Jan Middeldorp (VVD), Kees Verhoeven (D66), Aleid Wolfsen (Autoriteit Persoonsgegevens) die vinden dat de overheid transparant moet zijn over de gebruikte algoritmes en input data. Daar kan niemand het mee oneens zijn. Het geeft inzicht in besluiten die worden genomen. Onterechte besluiten kun je vervolgens aanvechten.

Hoe krijgen we dat voor elkaar?

De overheid moet eindelijk eens zorgen voor die persoonlijke burger-data kluis. Een omgeving waarbij ik inzicht krijg welke data de gemeente, de politie, de belastingdienst, de RDW, de BKR, en al die andere instanties van mij hebben. Ik zie dat wat er met mijn data gebeurt en wie wat doet.

Geef ons de controle over het gebruik van eigen data. Ik zie alleen nog één beertje op de weg: als de overheid zo’n ICT-project op gaat zetten, dan kunnen we nog lang wachten.