Ubers oordeel
Ik belandde in een debat over de zin en onzin van beoordelingen. Aanleiding was de inmiddels drie jaar oude Black Mirror aflevering Nosedive. Om het geheugen op de frissen. In Nosedive geven mensen elkaar punten voor geaccepteerd gedrag. Bestel je een kop koffie, een sociale interactie in een lift, een taxiritje, je beoordeelt elkaar met een cijfer. De hoofdpersoon Lacie zit op 4.2. Ze wil een 4.5 worden, want dan mag ze in een bijzondere woonwijk wonen met korting.
Dat gaat mis. Ze morst koffie over iemand heen, ze verliest haar geduld op een vliegveld, ze belandt puntenloos in de gevangenis. Moraal van het verhaal. Als je denkt dat de wereld uiteindelijk draait om een cijfer, dan verlies je de menselijkheid uit het oog. Voor sommigen de hemel; voor anderen de hel.
We herkennen het puntensysteem met onze likies, hartjes en sterretjes. De druk voor mensen om zo veel mogelijk likies te verkrijgen op bijvoorbeeld Instagram schijnt serieuze psychologische consequenties te hebben. Iedere post die onder je gemiddelde scoort, voelt als een mislukking en je mag niet mislukken. Je moet punten scoren.
Tot voor kort moesten vooral leveranciers in het westen punten scoren. In het debat gaf een nichtje van een restauranteigenaar toe hoe ze bij had gedragen de rating van haar ooms restaurant te boosten door verschillende goede recensies achter te laten. Achter het beoordelen van winkels, hotels, restaurants, tripjes zit inmiddels een industrie die iedere leverancier op alle mogelijke manieren probeert te beïnvloeden. Want stel je voor dat je als restauranteigenaar menselijke trekjes vertoont en een keer buiten de kaart een gerecht bereidt, wat een klant niet verwacht en je daardoor minder wordt beoordeeld.
Ons democratische open westen gaat China met zijn puntensysteem achterna. Bij bijvoorbeeld Airbnb en Uber worden gebruikers al beoordeeld. Afgelopen week besloot Uber een stap verder te gaan. Mensen die zich meerdere keren misdragen in een Uber-taxi wordt de toegang tot de app ontzegd. Ik citeer chef van Uber Benelux in de Telegraaf: ‘Soms stapt een groep jonge mensen een Uber in met allemaal zakken van de McDonalds. Dat is voor een chauffeur heel hinderlijk.’ De tijd dat je iemand aanspreekt op zijn gedrag, is voorbij. Nu krijg je een waarschuwing en vervolgens word je verbannen. Zoals ondermaatse chauffeurs ook verbannen kunnen worden als ze te laag scoren.
We kunnen met afschuw kijken naar Nosedive en bedenken: dat nooit. We willen geen cijfer zijn. We hebben echter niets te willen. Langzaam doch gestaag veranderen we in Lacie. Smachtend naar een goede beoordeling om mee te mogen blijven doen.
| Columns
Ben van der Burg

Ben van der Burg
IT-ondernemer en oud-topschaatser Ben van der Burg richt zijn kritische blik op de toekomst en verrast met prikkelende observaties