Mannen van gezag
Soms blijkt een probleem zó groot en in zijn gevolgen verstrekkend, dat de politiek er niet uit komt. Zo was er het zeer urgente probleem van de stikstof. Er kon niet meer gebouwd worden. Iedereen keek naar boeren als grootste producent, maar het kabinet durfde de knoop niet door te hakken. Er werd een onafhankelijke commissie ingesteld onder leiding van oud vicepremier Johan Remkes. Een paar maanden later presenteerde die haar oordeel onder de duidelijke titel ‘Niet alles kan’. En vorige week lag er opnieuw een rapport, over de luchtvaart.
Hetzelfde gebeurt met de arbeidsmarkt. In tientallen jaren ontstond daar een woeker aan arrangementen, regels, uitzonderingen en daarop weer uitzonderingen. Nederland telt inmiddels de meeste flexwerkers van heel Europa. De balans is zoek en de politiek en ook de polder komen er niet meer uit. Ook hier toog een onafhankelijke commissie aan het werk. De voormalige ‘directeur algemene beleidsaangelegenheden’ van Sociale Zaken Hans Borstlap presenteert vandaag zijn rapport.
Luister ook | Niet per se Klaas
Onlangs was er trouwens ook nog de commissie-Donner die het wangedrag van de Belastingdienst bij de kindertoeslagen doorlichtte. Het rapport leidde de val in van staatssecretaris Menno Snel, die vanwege de omvang van de problemen binnenkort wordt opgevolgd door twéé staatssecretarissen. Het rapport bood minister Wopke Hoekstra de gelegenheid een stevige reorganisatie in gang te zetten waar Snel nog niet aan toe was. In de wandelgangen van de macht hoorde je: ‘Snel is goed, goed is beter.’
ALLE COLUMNS VAN JAAP JANSEN
Klik hier
Afschaffen
In 2004 pleitte toenmalig GroenLinks-Kamerlid Wijnand Duyvendak voor het afschaffen van adviescommissies. Ze zouden ‘een verstikkende deken’ over de politiek leggen en ‘verzwakken vanuit hun achterkamertjes het democratische proces’. Politici moeten hun eigen verantwoordelijkheid weer nemen, schreef Duyvendak in zijn initiatiefnota ‘De schaduwmacht’.
Luister ook | Een quotum
Maar het probleem is juist dat er vaak niets anders op zit dan zo’n commissie in te stellen omdat de politiek zelf niet bij machte blijkt met een logisch, breed gedragen en ook op lange termijn goed werkend plan te komen. Dat een politicus ervoor pleit de politiek weer het heft in handen te laten nemen, onderstreept de onmacht.
Navigeren
Bij een minderheidskabinet van vier heel verschillende partijen, dat moet navigeren in een zeer complexe Europese en volkenrechtelijke omgeving, moeten we juist blij zijn met commissies die onafhankelijk onderzoek doen (Donner), besluiten voorstellen waaraan partijen zelf hun handen niet durven branden (Remkes) of – zoals Borstlap vandaag - met lucide denkwerk een nieuwe, aanvaardbare balans voor de arbeidsmarkt schetsen.
Bij grote problemen heeft de politiek soms hulp van buiten nodig. Over een dik jaar zijn er weer verkiezingen en zoals iedereen weet leiden die in ons land meestal niet heel snel naar een nieuw kabinet. Mijn tip: bel Remkes en Borstlap. Remkes omdat in een kabinetsformatie af en toe iemand moet zeggen dat ‘niet alles kan’. En Borstlap omdat wat hij vandaag met zijn commissie voorstelt, zó ingrijpend is dat uitvoering waarschijnlijk een volledige kabinetsperiode vergt.
Johan Remkes en Hans Borstlap, de informateurs van het volgende kabinet. Mannen van gezag, van wie je weet dat ze leveren.
Jaap Jansen
Politiek commentator Jaap Jansen in de wandelgangen van de macht