Fractievoorzittersdemocratie

Toen het land in ‘intelligente lockdown’ ging, kon ik me hier wel wat bij voorstellen. Als mensen bij mooi weer massaal naar het strand gaan, is zo’n voorbeeldfunctie van belang. Nu bijna iedereen zich aan de regels houdt, begint het vreemd te voelen dat de Kamer bijna nergens meer over vergadert.

Luister ook | Zij aan zij

We zien alleen nog de wekelijkse plenaire coronavergadering van premier Mark Rutte en minister Hugo de Jonge met de fractievoorzitters en soms – zoals deze week – een commissievergadering met Wopke Hoekstra. Dat gaat best goed. In de plenaire zaal zit naast de fractievoorzitter hoogstens één ander lid per partij. Bij stemmingen wordt gewoon geteld welke fractie voor is en welke tegen. In een commissie zit elke deelnemer keurig een eind van de ander af, meer dan anderhalve meter zelfs.

Lees ook | Liveblog Coronacrisis

Onbesproken

Intussen gaat het wringen dat allerlei zaken onbesproken blijven. Het kabinet heeft een lijst met 84 spoedeisende wetsvoorstellen naar de Kamer gestuurd. Er is veel kritiek: is dat allemaal wel echt spoedeisend? Of vinden ministers het wel makkelijk als veel ervan als hamerstuk kan worden afgedaan? Oké, ze kunnen schriftelijk behandeld worden, maar dat is niet bevredigend.

Hetzelfde geldt voor dingen die worden uitgesteld. ‘Vanwege corona’, schrijft een minister dan. Ingewijden weten dat er vaak veel meer speelt wat het aantrekkelijk maakt om vooruit te schuiven. Zoals de nieuwe Omgevingswet. Die dreigt vast te lopen op ICT-problemen, maar die noemt minister Stientje van Veldhoven niet. Ook Carola Schoutens controversiële stikstofwetgeving en Eric Wiebes’ uitvoering van het Urgenda-vonnis moeten wachten.

Voor kennisgeving

Sommige dingen worden vooralsnog voor kennisgeving aangenomen, zoals de dreigende 1 miljard euro kostenoverschrijding bij de bouw van het Zuidasdok. Cora van Nieuwenhuizen wordt er niet voor op het matje geroepen. En Ank Bijleveld, die de Kamer verkeerd heeft ingelicht over burgerdoden in Irak? Komt later wel, zegt de Kamer.

Dossier | Coronavirus

Waarom gaat het parlement niet voorzichtig aan de gang met al deze belangrijke zaken? Bij plenaire vergaderingen in de pré-coronatijd zaten per fractie meestal ook niet meer dan een á twee leden in de zaal. En die commissievergadering deze week ging ook heel goed. Er zijn drie van die grote commissiezalen. Zeker, het parlement heeft een voorbeeldfunctie. Maar dat betekent niet dat de boel op slot moet. Op anderhalve meter afstand kun je ook heel goed controleren en verantwoording afleggen.

Gietijzer

In het oude ministerie van Justitie, tegenwoordig deel van het Kamergebouw, zit één van de mooiste bibliotheken ter wereld, geheel opgetrokken uit gietijzer. Daar vind je de Handelingen van alle vergaderingen van het parlement tot nu toe. Bezoekersgroepen wordt altijd gewezen op een gat in die verzameling. Wie goed kijkt, ziet het antwoord. Van 1940 tot 1945 was er geen democratie. Oké, er wordt nu wel vergaderd, maar alleen over coronamaatregelen. Dat kan niet te lang zo doorgaan. Dan ontstaat er opnieuw een gat. Het is tijd om over te stappen van een fractievoorzittersdemocratie naar een anderhalve meter democratie.