Opinie | Running mate

Het ligt met deze uitslag voor de hand dat Omtzigt straks fractievoorzitter wordt, mocht het CDA weer het kabinet in gaan met De Jonge als eerste man. Fractievoorzitter Omtzigt zal zijn mensen aansporen een tikkie meer te worden als hijzelf: kritisch, steeds maar doorvragend - als het moet een minister of staatssecretaris het bloed onder de nagels vandaan halen. Omtzigt is een van de weinige Kamerleden waar zelfs de premier jeuk van krijgt.

Eigenlijk was Omtzigt helemaal niet uit op het lijsttrekkerschap. Toen het Limburgse Kamerlid Martijn van Helvert overwoog zich, na De Jonge en Mona Keijzer, óók te melden voor de strijd, belde hij Omtzigt. “Als jij je kandideert, doe ik het niet”, zei Van Helvert. Op de valreep meldde Omtzigt zich toch.

Luister ook | De Jonge ziet geen tweedeling in het CDA

Zijn doel was eigenlijk: gewoon door kunnen gaan als scherpe controleur van de macht. In de kindertoeslagaffaire had hij zich opnieuw bewezen. Doorgaan, maar nu zonder belemmeringen. Hij was door de partijtop maar al te vaak afgeremd in zijn dadendrang.

De druppel was toen Omtzigt werd genegeerd voor het voorzitterschap van de parlementaire ondervragingscommissie die onderzoek gaat doen naar de toeslagaffaire. Wie kon die ondervragingen beter leiden dan hij, zeker nu het CDA aan de beurt was om zo’n commissie voor te zitten? Het werd hem niet gegund. CDA’er Chris van Dam gaat het doen.

Het is de vraag hoe het leiderschap van De Jonge met Omtzigt op 2 gaat uitpakken. In de VVD had je ooit fractievoorzitter Joris Voorhoeve die met vicepremier Rudolf de Korte het ‘gecoördineerd duolisme’ uitvond om zich door het CDA van premier Ruud Lubbers niet langer de kaas van het brood te laten eten. Dat liep al gauw spaak.

Luister ook | Hugo de Jonge nieuwe lijsttrekker CDA

Iedereen herinnert zich over de VVD trouwens ook nog het gedoe met Rita Verdonk. In 2006 verloor zij nipt de interne lijsttrekkersstrijd van Mark Rutte, waarna zij bij de échte verkiezingen veel meer stemmen verwierf en alsnog de buit opeiste. Spookbeelden waar ze in het CDA liever niet aan denken.

En dan is er nog het gevaar dat Hugo de Jonge de komende maanden in problemen komt met zijn aanpak van de coronacrisis. Heeft hij als minister van verpleeghuizen écht alles gedaan om te voorkomen dat onnodig doden te betreuren waren? Zijn te veel zorgmedewerkers zelf ziek geworden? Mocht De Jonge politiek sneuvelen, dan heeft het CDA in elk geval een gelegitimeerde opvolger klaarstaan. De lijst hoeft pas bij de kiesraad te worden ingediend op 1 februari, zes weken voor de verkiezingen.

Over Jaap Jansen

Politiek commentator Jaap Jansen in de wandelgangen van de macht. Luister live donderdagochtend om 06:25 in De Ochtendspits of wanneer je wilt via bnr.nl/jaap-jansen, Apple Podcast of Spotify.