Opinie | De Tweede Kamer, straks totaal vernieuwd!

Nu gaat het mij hier niet om Kamerleden die ook na vier jaar nog geen begin van talent hebben laten zien. Het gaat om ervaren en alom als deskundig erkende parlementariërs. Die vertrekken ook. En niet altijd naar eigen wens. Zo werd bij het CDA oud-officier van justitie Chris van Dam onverkiesbaar geplaatst, terwijl de CDA-fractie nauwelijks juridisch deskundigen telt. En dat is extra vreemd, waar een van de hoofdtaken van het parlement die van medewetgever is.

Bij D66, dat net als het CDA nu 19 Kamerzetels heeft, keren van de oude negentien van vier jaar geleden slechts negen terug. Wie zo drastisch vernieuwt loopt het gevaar dat straks – na de verkiezingen en de kabinetsformatie - twee derde van de Kamer uit novieten bestaat. Het parlement als inwerkstage.

Coulance

Die drang naar vernieuwing is in veel partijen geïnstitutionaliseerd: in het reglement is opgenomen dat een Kamerlid na enkele periodes alweer moet opkrassen. Femke Halsema kon pas een vierde keer lijsttrekker worden nadat GroenLinks dispensatie gaf. In de PvdA had Khadija Arib al lang weg moeten zijn. Het Kamervoorzitterschap gaf haar zoveel glans dat de partij coulance verleende.

Luister terug | Marianne Zwagerman | Vergeten volk

'De Tweede Kamer heeft steeds minder ervaren, gezaghebbende en ter zake deskundige Kamerleden', klaagde CDA’er Pieter Omtzigt deze week toen hij op gesprek kwam bij de parlementaire onderzoekscommissie uitvoeringsdiensten. Het kostte hem een aantal jaren voordat hij doorkreeg hoe hij zijn Kamerlidmaatschap effectief kon invullen. Toen hij de fijne kneepjes begreep, groeide hij uit tot een breed in de samenleving gewaardeerde parlementariër. Hij is met zeventien jaar Kamerlidmaatschap een uitzondering.

Sinds begin jaren ’90 is de parlementaire ervaring fors gedaald. Van ruim acht jaar toen naar 3 à 4 jaar nu. Dan heb je weinig tijd om in je fractie en tegenover een regering met tienduizenden ambtenaren een positie te verwerven.

Kameragenda

Een Kamerlid dat niet meer op de lijst mag, krijgt vaak te horen: 'We hebben je zo weinig in de media gezien.' Een nieuw lid heeft er dan ook geen jaren voor nodig om te beseffen dat het van groot belang is, regelmatig een spoeddebat aan te vragen. Makkelijk zat, sinds je daar maar 30 medeleden voor nodig hebt. Er worden er inmiddels zoveel aangevraagd, dat het in de praktijk al lang geen spoeddebatten meer zijn. Soms komen ze pas na een half jaar of later op de agenda. Sinds dit systeem er is wordt bijna 60 procent van de Kameragenda door de oppositie bepaald; vroeger was dat 20 procent.

Luister terug | Jaap Jansen | Het CDA, Trump, Biden en het midden

Bij de parlementaire onderzoekscommissie uitvoeringsdiensten klonk regelmatig de klacht dat de Kamer te weinig aandacht heeft voor wetgeving. En ook te weinig aandacht voor de uitvoering. Dat komt ervan als de politiek zélf het nijvere handwerk niet beloont. In 2021 begint de Tweede Kamer weer helemaal opnieuw.

Over Jaap Jansen

Politiek commentator Jaap Jansen in de wandelgangen van de macht. Luister live donderdagochtend om 06:25 in De Ochtendspits of wanneer je wilt via bnr.nl/jaap-jansen, Apple Podcast of Spotify.