Een politieke greep naar de macht kan wel. Dat is wat we afgelopen week zagen. Sigrid Kaag van D66 en Wopke Hoekstra van het CDA aasden op het Torentje van Mark Rutte, maar ze werden er op 17 maart niet groot genoeg voor. Hun coup kwam toen Rutte voor de zoveelste keer – en nu voor iedereen zichtbaar – de waarheid niet sprak.

Meer Jaap Jansen? Klik hier!

Luister terug | Jaap Jansen | Het telefoonnummer dat nu uitkomst brengt

De positie van Sigrid Kaag is versterkt. Uit de verkennersaantekeningen blijkt dat zij een voorkeur heeft voor een kabinet van VVD, D66, CDA, PvdA en GroenLinks. Dat is precies de combinatie die de deur naar Ruttes prolongatie weliswaar dicht, maar niet op slot heeft gedaan. In tegenstelling tot Rutte zette Kaag van begin af aan in op een inhoudelijke start van de kabinetsformatie. De aanwijzing van Herman Tjeenk Willink als informateur komt eveneens uit Kaags koker.

Ook Wopke Hoekstra’s positie is steviger geworden. Hij wacht af en helpt Kaag bij het plaatsen van de schaakstukken. Net als D66 heeft het CDA er nu geen behoefte aan de politiek gewonde Mark Rutte overeind te helpen. Maar Ben Knapen, voorzitter van de Eerste Kamerfractie waar Hoekstra tot 2017 in zat, noemt het in De Telegraaf 'bizar' om twee weken na diens verkiezingsoverwinning afscheid van Rutte te nemen.

Bizar

‘Bizar’ is een typisch Hoekstra-woordje. En Hans Hillen, met wie Hoekstra regelmatig praat, verwijt ChristenUnie-voorman Gert-Jan Segers 'gekakel' als die opeens roept dat zijn partij niet meer met Rutte wil. Een dag later zegt Hoekstra precies dat: hij wil af van 'het gekakel'. Kaag premier maken is niet in zijn belang. Rutte onder curatele houden wel.

Luister terug | Jaap Jansen | Eindelijk komt de droom van Wiegel uit: Een nationaal kabinet

Pieter Omtzigt pleit voor een heldere verhouding tussen macht en tegenmacht. En behalve Omtzigt is niemand zó gekwalificeerd om dit te definiëren en te helpen oplossen als Tjeenk Willink. Hij waarschuwde in 2017 precies voor de dingen die in de kindertoeslagaffaire zo gruwelijk misgingen.

Als informateur begint hij bij het begin: wat zijn de grote problemen, kunnen we het eens worden over de feiten? Eén ding staat vast. Dit wordt geen korte, snelle formatie. Maar de titel van het regeerakkoord hebben we al: Herstel van vertrouwen.

Over Jaap Jansen

Politiek commentator Jaap Jansen in de wandelgangen van de macht. Luister live donderdagochtend om 06:25 in De Ochtendspits of wanneer je wilt via bnr.nl/jaap-jansen, Apple Podcast of Spotify.