Opinie | De 'nieuwe bestuurscultuur' moet ook gaan over Ruttes relatie met Europa

Over de aflevering

Ogenschijnlijk zou je denken: kan Europa ons dan helemaal niks meer schelen? Lezen we – met Mark Rutte – liever een boek over Chopin als de anderen de handen ineenslaan? Zo zit het gelukkig niet. Ook een nationaal herstelplan ontbreekt nog. En het een ligt in het verlengde van het ander.

Luister terug | Jaap Jansen | Een nieuwe bestuursstijl? Kalm aan, zegt Sir Humphrey

De paradox is dat Nederland misschien wel het meest Europagezinde kabinet krijgt sinds lange tijd. Informateur Herman Tjeenk Willink noteert in zijn eindverslag dat veel grote problemen een Europese dimensie hebben. En waar andere partijen zwijgen over Europa of er alleen in negatieve zin over praten, noemen de fractievoorzitters van partijen die inhoudelijk waarschijnlijk verder gaan praten in hun brief aan de informateur of in hun gesprek met hem het belang van Europa vrijwel allemaal.

Actieve Europese politiek

Zo acht D66 'versterking van de Europese samenwerking noodzakelijk' en noemt het CDA 'geopolitiek en Europa' expliciet in één adem. De PvdA bepleit 'een actieve Europese politiek' en GroenLinks heeft het over 'een nauwe en constructieve samenwerking in Europa'. De nieuwe fractie van Volt, die als nieuwkomer niet wil meeregeren maar wel meedenken, vindt zelfs 'dat Nederland in de Europese samenwerking moet ambiëren weer gidsland te worden'.

Luister terug | Komt Rutte IV er dan toch?

De vraag is of we dat ooit geweest zijn, gidsland. In elk geval niet tijdens de drie kabinetten-Rutte. De premier toonde meestal een januskop. In Den Haag klonk hij vaak als een mopperende euroscepticus. In Brussel was hij Angela Merkels paladijn. En bewindslieden van alle partijen hebben zich wel eens schuldig gemaakt aan de opmerking dat iets nu eenmaal 'moest van Brussel' – wat een dwaze kreet is, want aan de besluitvormingstafel praat Nederland altijd mee.

Gespreksverslagen

Bij alle Europese gezindheid die uit het formatiedossier van Tjeenk Willink naar boven komt, ontbreken opvallend genoeg signalen van Rutte zelf. In zijn brieven rept hij er niet over en in de gespreksverslagen ook niet.

Nu heeft de VVD-leider de Tweede Kamer beloofd dat hij op korte termijn 'radicale ideeën' over een nieuwe bestuurscultuur zal openbaren. En als je de verhoudingen tussen Kamer en kabinet herijkt, moet je ook kijken naar de relatie met Europa. Dan zou het niet gek zijn om, met de nieuwe partners, te pleiten voor een actieve en constructieve Europapolitiek. Met in Den Haag en Brussel hetzelfde verhaal.

Over Jaap Jansen

Politiek commentator Jaap Jansen in de wandelgangen van de macht. Luister live donderdagochtend om 06:25 in De Ochtendspits of wanneer je wilt via bnr.nl/jaap-jansen, Apple Podcast of Spotify.