COLUMN | Marktwerking in de Zorg
De maatschappelijke verwarring was groot vorige week toen op één dag twee ziekenhuizen failliet gingen. Het idee alleen al was ongehoord. Dat een zorg instelling op de fles kan gaan, acuut bedden moet ontruimen en patiënten elders moet zien onder te brengen. De chaos die daarop ontstond was enorm mediageniek en de verontwaardiging dus ook. Bij nader inzien had de ontruiming natuurlijk ook wel wat minder abrupt gekund.
Ons zorgstelsel is de laatste jaren zo complex en onoverzichtelijk geworden dat niet meteen duidelijk was wie hiervan de schuld moest krijgen: Directie? Aandeelhouders? Zorgverzekeraar?Rijksoverheid? Dus bleef de Tweede Kamer lekker op reces en ging de zwarte piet gemakshalve naar Het Systeem in het algemeen en naar De Marktwerking in het bijzonder. Volkomen ten onrechte. Want de sluiting van de Slotervaart- en IJsselmeerziekenhuizen schreeuwt juist om méér marktwerking in de zorg, niet minder.
In de kern heeft ziekenhuiszorg alle kenmerken van een markt, daar waar vraag en aanbodbij elkaar komen. Een gigantische groeimarkt, bovendien, want door de vergrijzing zal de vraag naar zorg de komende jaren alleen maar toenemen. De beste manier om betaalbaarheid en kwaliteit van zorg te waarborgen, ook in de toekomst, is eerlijke concurrentie tussen zorgaanbieders. Laat ze maar vechten om de gunst van de klant. Met korte wachttijden, hoogwaardige specialisatie,goede bereikbaarheid, zorgzaam. De beste zorg voor de juiste prijs, het is eigenlijk heel simpel.
Maar dat heldere principe van een vrije marktwerking wordt verstoord door een ongelijke machtsverdeling in de sector. Waar het kartel van zorgverzekeraars de dienst uitmaakt en grote systeemziekenhuizen in de praktijk toch wel too big to fail zullen blijken. Nederland telt 66 ziekenhuizen; 14 daarvan staan er financieel slecht voor, volgens de accountants van BDO, vooral door de snel stijgende personeelskosten. Kleine ziekenhuizen zijn extra kwetsbaar en moeten zich grote zorgen maken. De tucht van de markt treft nu alleen de uitdagers van het oude stelsel, die ironisch genoeg juist op de betaalbaarheid van de zorg concurreerden.
We hebben alle belang bij een streng controlemechanisme om de almaar stijgende zorgkosten te beteugelen. De markt is daar toe beter in staat dan de overheid. In het licht van de twee flitsfaillissementen van vorige week tonen ziekenhuizen uit de omgeving zich nu al slagvaardig en ondernemend en nemen tegelijk hun maatschappelijke verantwoordelijkheid, met de burgemeesters. Ontslagen personeel en patiënten hebben alweer onderdak gevonden in de regio.
Het bankroet van de Slotervaart- en IJsselmeerziekenhuizen is een harde les, voor de sectoren de samenleving. Maar zonder marktwerking is betaalbare zorg in de toekomst niet haalbaar.
Paul Laseur
Financieel journalist Paul Laseur houdt zijn scherpe blik op economie en maatschappij. Elke maandag een nieuwe column.
