Eerste hint gezien van de spaghettificatie van een ster

Het klinkt misschien als iets eetbaars, maar spaghettificatie is niet bepaald smakelijk. Het is eigenlijk te vergelijken met de getijdenkrachten op aarde. Wat dichterbij de bron van zwaartekracht zit, daar wordt meer aan getrokken dan iets wat verder weg zit. In het geval van een zwart gat zijn die krachten alleen gigantisch. Komt een ster daarbij in de buurt, dan zal de kant die het dichtst bij is sneller naar het gat toe worden getrokken dan de andere kant. Is de zwaartekracht van de ster zelf niet meer sterk genoeg om de boel bij elkaar te houden, dan ontstaat er slierten en spreken we van spaghettificatie.

Proces van een jaar

Hoe lang het vervolgens duurt voordat de ster met een laatste grote lichtflits voor altijd verdwijnt hangt af van verschillende dingen: de grootte van de ster, maar ook de grootte van het zwarte gat. Ook kan het nog zo zijn dat de slierten een hele tijd maar een beetje ronddraaien. Want pas als de kop en staart elkaar raken is het einde verhaal. Soms duurt het wel een jaar voordat dit gebeurt. Zo'n flits van een uiteengetrokken ster is inmiddels al een aantal keer gezien, maar nu is voor het eerst ook het stukje ervoor - de spaghettificatie - gedetecteerd.

Zeker als die sliertvorming een tijd heeft geduurd, kun je daar sporen van zien op het moment dat de flits gemeten wordt. Die sporen verstoren het lichtsignaal dat we op aarde kunnen detecteren en omdat het een hele specifieke verstoring is, denken onderzoekers nu zeker te weten dat ze het bewijs gevonden hebben. Ze kunnen nu zelfs gaan berekenen hoe breed de slierten moeten zijn.

Meer spaghetti

Maar weten ze het nou helemaal zeker? Daarvoor wil je eigenlijk nog vaker zoiets meten. Nou zijn er genoeg lichtflitsen te bestuderen, velen per dag, maar niet genoeg professionele mensen om die allemaal bij te houden. En dus hebben ze iets leuks bedacht, naast het werk dat de echte astronomen als doen, kunnen wij allemaal meehelpen. Je hoeft er niet eens verstand van sterrenkunde voor te hebben. Meer weten over dat meetproject? Kijk dan hier: BlackGEM for the public.

In deze audio hoor je onderzoeker Peter Jonker van SRON en de Radboud Universiteit. Lees hier meer over het onderzoek: Astronomen zien eerste hint van silhouet gespaghettificeerde ster. De paper vind je hier: Accretion disc cooling and narrow absorption lines in the tidal disruption event AT 2019dsg.