Arbeid op de schop door robotisering

Over de aflevering

Robots zouden ons het werk uit handen nemen, zo werd ons ooit voorgespiegeld, waardoor we eens zouden zwemmen in de vrije tijd. Maar inmiddels zijn we daar niet meer zo zeker van: de angst dat de robots ons werkloos maken, lijkt steeds meer te overheersen. 'Het zijn politieke discussies en daarvan hangt af of robotisering goed of slecht is', stelt Van der Linden. 'Het fundamentele probleem is dat we in een samenleving leven die gedreven wordt voor felle concurrentie, waarbinnen een sociale oplossing veel moeilijker te realiseren is.'

Robots dreigen een primaire levensbehoefte aan te tasten, zegt Evert Verhulp, hoogleraar Arbeidsrecht en Sociale Zekerheidsrecht aan de Universiteit van Amsterdam. En dat raakt niet alleen het inkomen. 'Als je constateert dat werkende mensen echt veel gelukkiger zijn dan werkloze mensen, dan weet je dat mensen er niet alleen vanwege het inkomen belang bij hebben om te werken. Dat werk hoeft niet veertig uur per week of altijd intensief te zijn, maar het participeren in de samenleving als werkende mens wordt wel als belangrijk beschouwd.'

Routinewerk

Eigenlijk worstelen we al een jaar of zestig met onze positie ten opzichte van robots, zegt Van der Linden. Het sentiment varieert van de angst dat de robots de hele wereld overnemen tot de hoop dat uiteindelijk juist de interessante klusjes overblijven voor mensen. 'Als je al het routinewerk door robots kunt laten vervangen, kan alleen het leuke, creatieve werk overblijven. Maar aan de andere kant kan het tot grote werkloosheid leiden, omdat heel veel mensen routinewerk dóen.'

Luddieten

Ooit had je de luddieten, die in Engeland stoommachines vernietigden omdat die banen kostten, zegt Verhulp. 'En het lastige is: digitalisering, robots, automatisering, het kóst ook banen. Maar het levert ook weer banen op en het is heel lastig om te voorspellen wat het netto-resultaat is.'

Minder lastig te voorspellen is volgens Verhulp dat sommige beroepen zullen verdwijnen, waardoor mensen die die beroepen uitoefenen toch echt iets anders zullen moeten zoeken. 'Als je al dertig jaar bij een bank gewerkt hebt, is het heel lastig om voor de laatste tien jaar in de zorg terecht te komen.'