24 jaar Joegoslavië-Tribunaal: 'Illusie dat iedereen berecht wordt'
Na 24 jaar komt er een eindje aan het Joegoslavië Tribunaal. Alphons Orie, als enige Nederlandse rechter verbonden aan het tribunaal, blikt terug: 'Je kunt niet de illusie hebben dat iedereen die zich misdragen heeft berecht wordt.'
Lees ook
Voorhoeve: 'Vonnis Karadzic had veel eerder moeten komen'
In die 24 jaar zijn 161 mensen voorgekomen, maar dat is bij lange na niet het aantal mensen dat berecht had kunnen worden. Volgens Orie is het tribunaal er wel in geslaagd de hoofdverantwoordelijken te berechten: Milosevic, Mladic, Karadzic en onlangs Slobodan Praljak, die de wereld schokte met het live innemen van vergif bij de uitspraak van zijn levenslange vonnis. ‘Dat je niet de grote aantallen kunt berechten neemt niet weg dat je de grootst verantwoordelijken kunt berechten.’
'Illusie dat je iedereen kunt berechten'Dat de meeste processen zo lang duurden – het proces van Mladic duurde 530 dagen – komt volgens Orie door de omvang van de misdrijven en doordat ze op verschillende plekken gepleegd zijn. ‘Het is zeldzaam complex en moet heel precies bekeken worden. En vergeet niet dat bewijs voorhouden aan rechters veel tijd kost. Zonder dat bewijs kun je niet tot een fatsoenlijk oordeel komen.’
Veel verzet tegen tribunaal
Na al die jaren was er vanuit de Russische hoek nog veel verzet tegen het tribunaal. Op zich verrassend, vindt Orie, omdat het tribunaal door de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties is opgericht en daarin hebben de Russen een vetorecht. ‘Dus ze zijn medeverantwoordelijk.’ Daarbij komen de rechters uit alle windstreken. ‘Ik kan me wel voorstellen dat je niet zo gelukkig bent met de uitkomsten maar de structuur van het tribunaal verdient deze kritiek niet.’
'Wij vinden de Serviërs geen monsters'De Russen hebben altijd moeite gehad met onze woede tegen de Serviërs, want zij waren in de Tweede Wereldoorlog een belangrijke bondgenoot in de strijd tegen de Kroaten. Orie: ‘Het tribunaal vindt hen geen monsters maar kijkt naar wat individuen gedaan hebben.’ Het gaat volgens hem om individuele strafrechtelijke aansprakelijkheid: ‘Het gaat alleen om misdrijven die tijdens oorlog zijn gevoerd.’
'Kwestie van rechtspraak'
Dat het volk het bijvoorbeeld niet eens is met een beslissing, zoals de veroordeling van Praljak, voor wie na zijn zelfmoord zeeën van kaarsjes werden aangestoken, zegt Orie, is inherent aan strafzaken. ‘Het gaat niet om publieke opinie maar kwestie van rechtspraak.’
