'Haal budget voor beta-studies weg bij medisch'

Die suggestie zal niet bij alle opleidingen in goede aarde vallen, maar als het aan Luyben ligt is er wel degelijk ruimte voor. 'In het huidige model kennen de alpha- en gamma-opleidingen een factor 1 in een bepaalde formule, techniek een factor 1,5 en medisch een factor 3. Je zou aan die factoren kunnen sleutelen, bijvoorbeeld door die van medisch en techniek om te wisselen. Ik denk dat die verdeelfactoren anders zouden kunnen. We hebben het nadrukkelijk over bèta én techniek; bèta-faculteiten aan algemene universiteiten lijden aan hetzelfde probleem.'

75 procent beschikbaar voor onderzoek

Luyben waarschuwde bij zijn afscheid eerder deze maand dat de TU Delft steeds meer trekjes dreigt te krijgen van een hbo-instelling, als de voor onderzoekstaken beschikbare middelen nog verder teruglopen. Ooit was 75 procent van het Delftse budget beschikbaar voor onderzoek, maar dat is inmiddels geslonken tot minder dan 50 procent. Hbo-instellingen kunnen 15 procent van hun middelen besteden aan onderzoekstaken. Hoewel dat verschil nog aanzienlijk is, waarschuwt Luyben voor een verdere verschraling van het onderzoeksbudget.

Hoewel met name grote technologiebedrijven hunkeren naar universitair opgeleid technisch personeel, is Luyben geen voorstander van een structuur waarin die bedrijven opdraaien voor een deel van de opleidingskosten. Dat zou budget vrij kunnen maken voor onderzoek, maar zo zijn we in Nederland - en de rest van Europa - niet getrouwd. 'Die bedrijven betalen belasting en de structuur in Nederland en heel Europa is dat via die belasting het onderwijs bekostigd wordt.' Een uitzondering wordt overigens gemaakt voor projectfinanciering.

Numerus fixus

Paradoxaal genoeg is de forse groei van het aantal studenten mede debet aan het slinkende aandeel van het onderzoeksbudget. Luyben ziet dan ook twee opties: 'Of meer geld, óf minder studenten. Dat laatste heeft niet mijn voorkeur.' Want de numerus fixus die ook de TU Delft inmiddels heeft moeten doorvoeren is Luyben een doorn in het oog. 'Op dit moment zouden we dat liever voorkomen door een adequate financiering die de balans onderwijs-onderzoek goed houdt.'

Luyben weigert zich zomaar neer te leggen bij een rigide keuze tussen opleiden voor het bedrijfsleven en het - vaak fundamentele - onderzoek. 'Het is per definitie en-en. Op het moment dat een student binnenkomt van de middelbare school is de hoeveelheid onderzoek die je voor de opleiding nodig hebt verwaarloosbaar klein, maar op het moment dat iemand tegen het eind van zijn promotieproject zit, is het 100 procent van de tijd geworden. Dus in de loop der tijden moet de hoeveelheid onderzoek steeds groter worden.'

Systematisch nastreven van kwaliteit

Geld is voor Luyben niet heilig en hij benadrukt dat het totale onderzoeksbudget - bijna 400 miljoen euro per jaar - nog altijd behoorlijk aanzienlijk is. Met nog eens 100 miljoen erbij heb je niet per se beter onderzoek. De crux zit hem vooral in het systematisch nastreven van kwaliteit, maar dát kan weer een aardige wissel trekken op het personeel. 'De werkdruk is enorm verhoogd. Dus we produceren nog wel zo veel, maar dat gaat wel over de rug van onze wetenschappelijk medewerkers: die maken toch zo'n zestig uur per week en slepen daarin de ondersteuners mee.'