'Jaarlijks 7 miljard extra nodig voor r&d'

Eén van de middelen om onze kenniseconomie op peil te houden is geld, zegt Duisenberg. In het regeerakkoord is 400 miljoen euro extra gereserveerd voor onderzoek. Duisenberg: 'Het glas is nog niet eens halfvol. Het is een eerste stap.' Sterker nog: hij zou het liefst 7 miljard euro extra per jaar naar wetenschappelijk onderzoek zien gaan. Alleen zo kunnen we onze concurrentiepositie in de wetenschap behouden: 'Die stappen moet je als land maken als je echt mee wil doen in de wereld.'

De financieringspositie staat namelijk onder druk, zegt Duisenberg. 'We lopen achter op het Europees gemiddelde.' 1 procentpunt bbp is ongeveer 7 miljard euro, dus als je publiek én privaat echt een beweging wilt maken, dan moet je veel meer hebben dan wat Ben Feringa heeft genoemd. Die 1 à 2 miljard die men tot nu toe zei is nog een bescheiden bod geweest.' Zo wil Duitsland naar 3,5 procent van het bruto binnenlands product voor wetenschap. 'De normale benchmark is al 2,5. Nederland zit nu op 2 procent. Dat zorgt voor concurrentie.'

Balans vinden tussen fundamenteel en toegepaste wetenschap

Duisenberg wil een balans tussen fundamenteel en toegepast onderzoek. De nadruk ligt nu vooral op toegepaste wetenschap, wat de VSNU ook nog steeds wil, zegt hij, maar in het hele systeem moet ruimte zijn ook voor fundamenteel onderzoek. 'Je moet kijken in Nederland waar het totale plafond zit. Dan kun je en goed bezig zijn met wetenschappelijke impact, en de basis goed hebben.'

Steeds meer van het onderzoeksgeld wordt daarbij volgens hem competitief ingezet. 'Dat gaat ten koste van het fundamentele grensverleggende onderzoek. Die vrije ruimte wordt ook vaak benut voor de disruptieve uitvindingen. Daar moet je ruimte voor hebben en waar een land grote sprongen op maakt.'

De VSNU wil beweging op een aantal vlakken, zegt Duisenberg. Zo moet de aansluiting met de maatschappij beter. 'We moeten zorgen dat ons onderzoek en onderwijs echt impact heeft. Dat wetenschapsgeld dat erbij komt gaan we voor een groot deel juist inzetten om wetenschapsgebieden te doen ook met maatschappelijke impact in de wetenschapsagenda, waarbij we samen werken met het bedrijfsleven en overheden.'

Onderzoek als factor voor economische groei

Duisenberg denkt ook dat aansluiting tussen wetenschap en economische groei van belang is. 'In doorrekeningen van verkiezingsprogramma's wordt onderzoeksgeld gezien als consumptieve uitgave; als geld dat weg is en waar niks voor terugkomt. Terwijl iedereen tegen elkaar zegt: dit heeft toch te maken met de toekomstige welvaart waar we mee bezig zijn? Belastingkortingen worden wel als factor voor economische groei meegenomen, maar onderwijs en onderzoek niet. Dat bepaalt ook weer hoe er politiek gekozen wordt. Onderwijs is te veel het sluitstuk van welke ruimte er nog is.'