‘Ook gedragscode voor aandeelhouders instellen’

Er bestaat al een code voor institutionele beleggers, zoals pensioenfondsen en beleggingsmaatschappijen, vertelt Van Manen: de zogeheten Stewardship Code. Maar die geldt maar voor een klein deel van de Nederlandse aandeelhouders, zegt hij. Daarom vroeg de commissie aan Eumedion, belangenbehartiger van institutionele beleggers, al om de normen die ze voor de leden opstellen misschien op te nemen in de corporate governance-code.

Bij de herziening van de code in 2016, toen Van Manen als voorzitter van de commissie aantrad, werd ook al gekeken naar een dergelijke gedragscode voor aandeelhouders, vertelt hij. Bij die herziening richtte de commissie zich op de werkwijze van bestuurders en commissarissen, vertelt hij. ‘Maar eigenlijk heb je het over een driehoek; aandeelhouders, bestuurders en commissarissen.’

‘Institutionele beleggers hebben twee gezichten’

Het grootste probleem voor institutionele beleggers is volgens Van Manen namelijk dat ze twee gezichten hebben; aan de ene kant in dialoog blijven met het bestuur, maar aan de andere kant willen ze ‘scoren op de beurs’ en stappen zetten om bijvoorbeeld aandelen te verkopen of om te ruilen terwijl dat niet gewenst is. ‘Dat is voor ondernemers ontzettend frustrerend in contact met beleggers. Bedenk dat 75 procent van de aandelen free flow is en kan switchen van het ene op andere moment.’

Deze beleggers zouden volgens hem van tevoren een positie moeten innemen, zoals bijvoorbeeld bij een vijandig bod op aandelen. ‘Stel dat er een bod komt op een financiële instelling om deze in drieën te knippen, te verdelen over drie partijen. Die zijn daarna slechter gefinancierd, dus het is nog maar de vraag of de nieuwe partijen hun verplichtingen aan de crediteuren kunnen voldoen. Moet je dat als aandeelhouder honoreren en cashen? Die discussie moeten de institutionele beleggers nog voeren.’

Geweten en geld verdienen

‘Willen we op basis van ons kortetermijngewin meewerken aan dit soort onzorgvuldige transacties?’, vraagt Van Manen zich af. Op deze manier kan er namelijk de door de commissie zo genoemde ‘langetermijnwaardecreatie’ gaan plaatsvinden. Dat wil volgens Van Manen zeggen dat bedrijven moeten nadenken over ontwikkelingen op de lange termijn en consequenties voor de toekomst. Als bedrijven zich daar niet mee bezig houden, leidt dat tot lagere welvaart. ‘Het is erop of eronder. Als je niet gefocust bent op de lange termijn, is dat een waardevernietiging.’

Corporate governance is ontstaan uit economische overwegingen, zegt hij. ‘Op basis van die ideeën over wat we de 'homo economicus' noemen, denken wij dat we weten hoe een mens zal acteren. Maar de code gaat om een mens met verantwoordelijkheidsgevoel. We willen geen bestuurders en commissarissen hebben die niet werken vanuit een verantwoordelijkheidsgevoel.'