Wie laten toch die felle lichtflitsen in de hemel bij nachte opgaan?
Zijn aliens nou verantwoordelijk voor die mysterieuze lichtflitsen in de ruimte of toch niet? Astronoom Joeri van Leeuwen (UvA) probeert het onderste naar boven te halen over deze zogenoemde ‘fast radio bursts’.
Van Leeuwen doet voor Astron en de Universiteit van Amsterdam in Westerbork met een enorme telescoop en supercomputers onderzoek naar deze felle flitsen. Ze zijn onzichtbaar voor het menselijk oog, maar niet voor radiotelescopen. Die vertalen de flitsen naar plaatjes die we wel kunnen zien, legt hij uit. ‘Elke dag gaan er ongeveer duizend van die flitsen af in de hemel, maar omdat niet precies bekend is waar, zijn ze heel moeilijk te vinden.’
‘Er zit ongelofelijk veel energie in die flitsen’
En sinds een aantal jaar weten we dat er ongelofelijk veel energie in die flitsen zit. ‘De zon straalt veel meer energie uit dan we op aarde kunnen maken met al onze energiecentrales. Deze radiolichtflitsen hebben evenveel energie in één milliseconde als onze zon in een dág uitzendt.’ De lange afstand die de flitsen moeten afleggen – miljarden jaren – komt verdund aan. Even terugrekenen en je weet hoe sterk de flits geweest moet zijn, zegt Van Leeuwen.
En wat zíjn het dan?
Maar wát zijn die flitsen dan precies? ‘Het moet iets zijn dat heel klein is voor sterrenkundige begrippen, want het moet in één milliseconde heel veel energie maken. Dat betekent dat het maar kleiner kan zijn dan een paar kilometer.’ En zo komt Van Leeuwen uit op ontplofte neutronensterren of bestaande zwarte gaten. ‘Dat zijn allebei dingen die je met een telescoop kunt zien en hebben de kracht en compactheid om die flitsen te kunnen maken. Nou, vind ik mooi!’
Zwarte gaten en ontplofte neutronen
Het zouden óók bestaande zwarte gaten kunnen zijn waar een ster of planeet in gevallen is, dus iets dat vernietigd wordt. Maar daar zijn ze nog niet uit. ‘Dat dachten we, omdat ze vaak maar een keer afgingen maar nu hebben we ook hints dat het ontploffingen zijn, een soort sterbevingen op een neutronenster die misschien herhalen.’
Bouwen aan mobiele netwerken voor 7G
Met een nieuwe radiotelescoop in Westerbork, die 12 radiotelescopen over de wereld combineert, probeert Van Leeuwen een scherper plaatje te maken om erachter te komen wat de flitsen veroorzaakt. ‘Dan kunnen we zien waar ‘ie af gaat.’ Het werk dat Van Leeuwen doet leidt ook nog tot andere dingen. Hij bouwt met zijn collega-wetenschappers breedbeeldradiocamera's, die over een aantal generaties in de mobiele zendmasten verwerkt worden. 'Dat wordt je 7G.'
Nog even over aliens...
Zou het tóch kunnen dat een andere beschaving achter die lichtflitsen zit? ‘De meeste sterrenkundigen zijn er zeker van dat er op andere planeten óók beschavingen leven. Misschien proberen die uit te zenden. Dat zullen ze ongetwijfeld proberen, maar daar kom je weer op dat onbevattelijke: het heelal is al 13 miljard jaar oud, de aarde 5 miljard, wij kunnen pas tientallen jaren zo fel schijnen en luisteren. De kans dat twee beschavingen tegelijkertijd actief zijn is heel klein. Da’s een beetje gek. Maar nu gaan er zoveel tegelijk af, dat het originele idee een beetje weg is.’
