Fusies in de zorg: een op hol geslagen trein?
De aanhoudende schaalvergroting in de zorg zou wel eens kunnen leiden tot het einde van de marktwerking. En het toezicht faalt. Deze zorgen uit hoogleraar Gezondheidseconomie Wim Groot zaterdag op BNR.
Fusies in de zorg zijn aan de orde van de dag. De Nederlandse Mededingingsautoriteit heeft het groene licht gegeven voor drie grote ziekenhuisfusies. In Noord-Holland gaan het Kennemer Gasthuis en Spaarne Ziekenhuis fuseren, in Brabant worden het Twee Steden Ziekenhuis en het Sint Elisabeth Ziekenhuis samengevoegd en in Limburg gaat het Orbis Medisch Centrum samen met het Atrium Medisch Centrum. Meer fusies tussen zorginstellingen zitten in de pijplijn.
De bezorgdheid groeit dat er een proces in gang is gezet dat niet meer te stoppen is en ook niet meer terug te draaien. Onlangs spraken economen van de Erasmus Universiteit hierover al hun zorgen uit in het blad Zorgvisie.
Ontsporen
Wim Groot, hoogleraar Gezondheidseconomie aan de Universiteit van Maastricht, liet zaterdag in het programma BNR Gezond weten dat ook hij er niet gerust op is. "We zijn bezig met het creëren van enorm grote ziekenhuizen. We hebben op andere terreinen gezien -bijvoorbeeld in het onderwijs- dat die grote instellingen uiteindelijk ontsporen. Het is zeer goed voorstelbaar dat we over 5 à 10 jaar denken: waarom hebben wij in hemelsnaam al die grote ziekenhuizen laten ontstaan?"
Toch worden de fusies vooraf wel degelijk getoetst. De Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) buigt zich samen met de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) over een zogenoemde fusie-effectrapportage. Vervolgens wordt de fusieaanvraag getoetst door de Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa). Probleem is echter, dat de NZa niet onderzoekt of er te grote ziekenhuizen gaan ontstaan. De NMa baseert vervolgens zijn oordeel op de fusie-effectrapportage.
Deskundigheid toezichthouders
Groot noemt de effectrapportage een "wassen neus". Hij heeft grote twijfels over de deskundigheid van de toezichthouders. "Op papier is het heel goed mogelijk om het allemaal heel positief voor te stellen wat het [een fusie, red.] doet voor de kwaliteit en de bereikbaarheid van de zorg. Vervolgens moeten de NZa en de IGZ daar een oordeel over geven. De inspectie is weinig deskundig op dat terrein en zeer voor schaalvergroting in de zorg. Als de NZa en de IGZ een positief oordeel geven, is het voor de NMa heel moeilijk om daar nog tegenin te gaan." Op deze manier, stelt Groot, maakt de effectrapportage het eerder makkelijker dan moeilijker voor ziekenhuizen om te fuseren.
Ook de deskundigheid van de NMa schiet volgens Groot "erg tekort". Hij vindt dat het kabinet zou moeten ingrijpen om de deskundigheid bij de NMa te vergroten. Dat is volgens hem de enige manier om het proces van schaalvergroting nog te stoppen. Anders komt de macht in de zorg bij de ziekenhuizen te liggen, zegt Groot, "en dan kun je eigenlijk wel spreken van het einde van de marktwerking in de zorg."
BNR Gezond, elke zaterdag om 10.00 uur op BNR.
