Mindshift | Over de toekomst van ons werk en banen die nog niet bestaan

• In welke sectoren gaan banen verdwijnen?

• Kansen voor de lagergeschoolden en het belang van algemene vaardigheden

• Wat zijn de banen van de toekomst en zijn ze al uitgevonden?

• Er moet een bezem door de bestaande modellen in het onderwijs

• We gaan een toekomst van uitdagingen maar ook kansen tegemoet

Maar er is ook goed nieuws want er ontstaan ook weer heel veel nieuwe carrièremogelijkheden. Een groot aantal banen moet zelfs nog worden uitgevonden. Om onze nieuwe generatie goed beslagen ten ijs te laten komen moeten we in het onderwijs dan ook grote verschuivingen maken. 

In welke sectoren gaan banen verdwijnen?
Er zijn een aantal sectoren waarin veel banen in de toekomst verdwijnen. In banen die bestaan uit eenvoudig herhaalwerk zoals lopende-band medewerkers en banen in de gezondheidszorg zien we straks grote veranderingen. De voorspelling is dat ongeveer 22% van de lageropgeleiden tussen de 18 en de 35 jaar in Europa in de toekomst niet kunnen meekomen met die nieuwe economie. Het basisinkomen, waar nu wereldwijd mee wordt geëxperimenteerd, zal hier mogelijk een oplossing kunnen brengen. Als een groot deel van het bruto nationaal product door robots en machines wordt verdiend, dan kan een deel van deze inkomsten terug naar de maatschappij.

Computers en algoritmes in de gezondheidszorg
In de gezondheidszorg wordt een groot aantal taken door automatisering overgenomen. Het stellen van diagnoses kan bijvoorbeeld door machines veel accurater gedaan worden. Denk aan IBM’s Watson. Ook chirurgie ziet er in de toekomst heel anders uit. Robots nemen dit voor een deel van de menselijke chirurgen over. In verpleeghuizen nemen zorgrobots de taken van de verzorgers uit handen. Uit onderzoek is gebleken dat bewoners van een verpleeghuis liever door een robot gewassen wilden worden dan door een menselijke verzorger. Ook waren pilots met sociale robots in deze instellingen al zeer succesvol.

Robotisering in de maakindustrie
Efficiëntie krijgt een ‘boost’ door computers en robotica. Banen waarin routinematig werk centraal staat zoals lopende-band werkzaamheden worden in de toekomst op grote schaal ingevuld door robots en dat brengt ook een verhoging van de productiekwaliteit en –snelheid teweeg. Mensen blijven wel belangrijke factoren in productontwerp, het instrueren van robots en het managen van productieprocessen.

Automatisering in de transportsector
Zelfrijdende auto's zijn al realiteit. Wanneer de technologie over vijf tot tien jaar nog verder is verfijnd, worden bus-, taxi- en vrachtwagenchauffeurs overbodig. Pakketbezorgers en postbodes verdwijnen uit het dagelijkse straatbeeld omdat communicatie digitaal plaatsvindt. Ook producten worden in de toekomst steeds minder fysiek verstuurd, omdat 3D printers producten lokaal zullen produceren. Pakketjes worden in de toekomst met de zelfrijdende auto of per drone bezorgd.

Kansen voor de lagergeschoolden en het belang van algemene vaardigheden
Gelukkig zijn er ook nog voldoende menselijke vaardigheden die door technologie moeilijk te vervangen zijn. Ook creëert elke overvloed weer een nieuwe schaarste en waar banen verdwijnen, ontstaan weer nieuwe mogelijkheden. Dat betekent dat er ook voor lager opgeleiden zeker kansen bestaan. Zij zullen zich echter moeten concentreren op het verbeteren van hun algemene vaardigheden of nieuwe verwerven. Daar ligt voor deze groep de toekomst. Denk aan probleemoplossend vermogen, initiatief nemen, helder kunnen communiceren, creativiteit, sociale vaardigheden, kritisch denken – dingen die ons als mens onderscheiden van de robot en door technologie moeilijk vervangbaar zijn. Deze vaardigheden noemen we ook wel 21st-century vaardigheden. Vaardigheden waarmee mensen bijdragen kunnen leveren aan de moderne kenniseconomie.

Wat zijn de banen van de toekomst en zijn ze al uitgevonden?
Dat software-ingenieurs, procesontwerpers, ergonomen en neurowetenschappers goede kansen hebben in de toekomst is duidelijk. Maar de helft van de banen in de toekomst kennen we nu nog niet. Als we speculeren kunnen we ons voorstellen dat we straks banen als batterij-ingenieur, ruimte- of data-architect, telechirurg, robotadviseur. De dronespecialist en etische hacker zijn al volop actief. De mogelijkheden zijn eindeloos. Een aantal voorbeelden:

Kansen in cybersecurity -  de ethische hacker
Het percentage cybersecurity risico’s is al exponentieel gestegen en specialisten in cyberveiligheid zijn in de toekomst dan ook hard nodig. CEH’s of gecertificeerde etische hackers dringen computersystemen binnen om zwakke gedeelten in de beveiliging te lokaliseren en bijvoorbeeld een netwerkbeleid te ontwikkelen. Hackers zien we nu al via apparaten als slimme lampen of slimme thermostaatsystemen binnenkomen en er ligt dan ook een mooie taak voor etische hackers om al die systemen te beveiligen.

Werken met Virtual Reality
De aankomende tien jaar is er een grote behoefte aan creatieve specialisten die de beste virtuele werelden creëren. Virtual Reality designers hebben een ICT achtergrond nodig en veel kennis van programmeren en ook gaming. Reisbureaus zetten virtual reality in de toekomst  bijvoorbeeld in om klanten een vakantie te verkopen. In de auto-industrie wordt virtual reality gebruikt om klanten een nieuw model auto te laten testen dat nog niet in de showrooms staat. De mogelijkheden met VR zijn eindeloos, en een carrière in die richting is dan ook een goede keuze.

Carrières in 3D-printing - de 3D-designer
Met de exponentiële ontwikkelingen in 3D-printtechnologie zien we een mooie toekomst voor 3D-designers. Zij ontwerpen producten als kleding, onderdelen, kunst of gebruiksvoorwerpen. 3D-designers kunnen als zelfstandig ondernemer ‘in de cloud’ aan de slag, maar ook als designer in een bedrijf of bij de overheid. Ook voor kunstenaars bieden de ontwikkelingen in de 3D-printtechnologie eindeloze mogelijkheden. De productie van kunstwerken kost straks vele malen minder en designs kunnen aan een groot publiek worden aangeboden.

Banen in de de dronetechnologie – dronebestuurder
Drones worden al gebruikt bij de politie, defensie en inlichtingendiensten. Ook zien we ze in de agrarische sector en in de bouw steeds vaker. Deze industrie biedt in de toekomst ontzettend veel werkgelegenheid. Drones moeten ontworpen, gebouwd, geprogrammeerd, gerepareerd en bestuurd worden. En daar hebben we uiteraard specialisten voor nodig.

Werk in de duurzaamheids-maatschappij; reparateur, een oud en nieuw beroep
Het beroep reparateur bestaat natuurlijk al zolang we ons kunnen herinneren – denk aan fietsenmakers en automonteurs. Omdat de maatschappij zich steeds meer focust op duurzaamheid, wordt dit beroep in de toekomst steeds meer ondersteund en maakt de reparateur straks een significante comeback. Gewapend met de opkomende 3D-printing technologie kan hij de juiste onderdelen printen en met zijn kennis monteert hij de onderdelen in het kapotte apparaat of product.

Er moet een bezem door de bestaande modellen in het onderwijs
Er moet een bezem door de traditie. Het onderwijs zal nieuwe competenties moeten ontwikkelen en focussen op ‘21st-century-skills’:  Samenwerken, oplossingsgericht denken, risico’s en initiatieven durven nemen. Dan hebben we over vijftien jaar mensen die vraagstukken kunnen oplossen en dingen kunnen bedenken waarvan we nu het bestaan nog niet weten. We hebben een nieuwe generatie nodig die constructief nee zegt en creatief tegendraads denkt. Deze mensen zijn flexibel en kunnen meegaan met de exponentiële veranderingen die in de toekomst voor nog grotere stroomversnellingen zorgen.

We gaan een toekomst van uitdagingen maar ook kansen tegemoet
Om te kunnen profiteren van alle nieuwe technologische ontwikkelingen moeten we bestaande aannames over werk en inkomen loslaten. We zullen ons moeten openstellen voor nieuwe kansen en ons actief voorbereiden op deze nieuwe toekomst. Hoe succesvol we zijn hangt af van hoe we onze creativiteit gaan combineren met de kracht, snelheid en onverzettelijkheid van robots en computers. We moeten ons voorbereiden op een leven lang leren. Zonder deze mindset houden we de veranderingen niet bij en kunnen we niet mee met de nieuwe economie.

Heeft dit artikel jou geïnspireerd? Boek een inspiratiesessie met trendwatcher en futurist Richard van Hooijdonk. De inspirerende lezingen zijn geschikt voor jaar- of klant bijeenkomsten, congressen, interne meetings of strategie-sessies. 
 

Tot de volgende mindshift.

Richard van Hooijdonk

Trendwatcher & futurist