Door de kabinetsformatie ligt Den Haag stil. Dat merken ze in Brussel ook. Nederland is een van de landen die nog geen voorstel hebben ingediend voor het Europees Herstelfonds, het plan om versneld uit de crisis te komen. Nederland heeft als enige niet eens een conceptvoorstel.
De jonge VVD-fractieleider Hans Wiegel leerde van zijn mentor Harm van Riel hoe je omgaat met bewindslieden die iets van je willen. In het Torentje lieten ze zich de broodjes goed smaken, maar Van Riel stond al gauw weer op.
Vorige week ontving informateur Herman Tjeenk Willink een opmerkelijk schrijven van de twaalf secretarissen-generaal, de hoogste ambtenaren van het Haagse eilandenrijk. De brief is nogal defensief. Hij lijkt geschreven door Sir Humphrey Appleby
Herman Tjeenk Willink is al bijna vijftig jaar betrokken bij kabinetsformaties. In 1977 was hij adviseur van premier Joop den Uyl, die meteen na de verkiezingen tot formateur werd gebombardeerd. Want de PvdA had met de leus ‘Kies de minister-president’ de verkiezingen gewonnen.
Een defensiespecialist heeft mij eens uitgelegd dat je in Nederland geen militaire staatsgreep kunt plegen. De poortjes van het Binnenhof zijn te smal en te laag om er met een tank doorheen te kunnen.
Hoe een kabinetsformatie van start moet gaan, staat summier in het Reglement van Orde van de Tweede Kamer. Over de verkenningsfase, die nu zo gruwelijk misliep, staat helemaal niets op papier.
Formeren is faseren. Er is tijd nodig om de twee grootste partijen, tevens winnaars van de verkiezingen, een modus te laten vinden om het CDA weer aan tafel te krijgen en om te bepalen welke linkse partij - of partijen - mee gaan onderhandelen.
Volgens de Dikke Van Dale is een ‘gamechanger’ een gebeurtenis waardoor de situatie totaal verandert. Een van de bekendste gamechangers uit de recente politieke geschiedenis is die van 2012.
De Syrische Nederlander Sumer Chaban vertelde woensdag in de Volkskrant hoe hij probeert voormalige landgenoten die nu ook zijn nieuwe landgenoten zijn, over te halen volgende week te gaan stemmen voor de Tweede Kamer.
Deze week stuitte ik op een advertentie op Facebook. ‘Start nu je politieke carrière. VVD. Word lid.’ De VVD zit met een probleem. Ze is de grootste partij van het land en volgens de peilingen blijft dat ook zo.
Op een avond in 2017 – Thierry Baudet was net gekozen in de Tweede Kamer – citeerde ik op Twitter een tiental nogal schokkende uitspraken die hij deed op een bijeenkomst van zijn jongerenorganisatie in Nieuwspoort.
Ergens in de tweede helft van de jaren ’80 – Ruud Lubbers was premier - werd ik gebeld door Jort Kelder. Of ik die week tijd had om wat te drinken in een café bij mij om de hoek. Jort was lid van het JOVD-bestuur en ik was jong journalist, misschien konden we wat voor elkaar betekenen.
Toen Job Cohen in 2010 begon aan zijn PvdA-lijsttrekkerschap, ging het eigenlijk meteen al mis. Op tv bij Twan Huys wist hij nog net wat bij de bakker een casino-wit kost. Maar hoeveel werklozen er per maand bij kwamen en een vraag over hypotheekschuld leidden tot gestamel.
Politiek is voor een groot deel optiek en akoestiek. Dat zei ooit de dinsdag 90 jaar geworden Dries van Agt. Dit geldt helemaal zodra er cijfers aan te pas komen, zo bleek toen deze week op last van minister Hugo de Jonge een nieuwe rekenmethode werd toegepast op de coronavaccinaties.
Het was een macabere week. De avondklok bleek voor enkele duizenden raddraaiers het signaal om in dorpen en steden op rooftocht te gaan. Dit is niet het Nederland waarvan wij houden, zei Kamervoorzitter Khadija Arib dinsdag in ’s lands vergaderzaal.
Macht en tegenmacht functioneert niet in dit land. De band tussen kabinet en Kamer is te innig. En kritiek van buitenaf is er te weinig want belangenorganisaties eten allemaal mee uit de staatsruif.
Bij de uitvoering van de kinderopvangtoeslag zijn grondbeginselen van de rechtsstaat geschonden. De wetgeving, afkomstig van het ministerie van Sociale Zaken, was spijkerhard en bood geen mogelijkheid om recht te doen aan individuele situaties.
De kabinetsformatie van 2021 wordt een soort ‘Temptation Island’. “Je begint met een grote groep en er valt misschien iemand af”, zei een van de partijleiders mij een tijdje geleden. Te veel afvallers is niet gewenst, want voor een werkbare meerderheid heb je al gauw vijf, misschien wel zes partijen nodig.
Hans van Mierlo zei ooit: “Je kiest een politicus zoals je een vriend kiest.” Wat je bij hem of haar voelt is belangrijker dan al die specifieke standpunten, vond hij. Nu de verkiezingen naderen, horen we weer heel veel persoonlijke dingen van onze lijsttrekkers.
Tjonge! Maar liefst vier vrouwen in de top-5 van de nieuwe VVD-lijst! Zo haalde de lijst-Rutte deze week het nieuws. Maar zo bijzonder is dit nu ook weer niet. In 1977, de hoogtijdagen van Hans Wiegel, telde de Top-7 van de liberalen vijf vrouwen.
Elke populistische partij is tot mislukken gedoemd. De fractie van de Lijst Pim Fortuyn was een rariteitenkabinet. Op de dag van intrede in de Tweede Kamer waren ze al volledig de weg kwijt.
Eens in de vier jaar heeft elke politieke partij even last van visie. Van de behapbare 32 pagina’s die de SP heeft volgeschreven naar de 211 van D66. Bij elkaar nu al zo’n 700 bladzijden en nog niet alle partijen hebben al geleverd. Benieuwd of ik straks nog zin heb in dat ene A4’tje waar de PVV mee komt.
Dezer dagen presenteren de politieke partijen hun lijsten voor de verkiezingen van 2021. En bij de meeste partijen gebeurt waarvoor ik al bang was. In hun vernieuwingsdrang wordt een fors deel van de zittende Kamerleden weggebonjourd.
De ‘October surprise’. Zo noemen ze in Amerika een plotselinge gebeurtenis kort voor de verkiezingen die in hoge mate de uitkomst kan beïnvloeden. Bij de Tweede-Kamerverkiezingen van 2017 had Nederland ook zo’n verrassing.
De boeken op zijn werktafel: Charles Duhigg - The power of habit: why we do what we do and how to change. Robert Cialdini - Influence, the psychology of persuasion. Aan de muur een portret van Winston Churchill met een machinegeweer in zijn hand.
Dinsdagavond, de persconferentie waarin minister-president Mark Rutte de nieuwe ‘gedeeltelijke lockdown’ aankondigt. 'Ik denk dat veel mensen de laatste weken hetzelfde type ervaringen hebben gehad als ik', zegt hij.
De lijfarts van Donald J. Trump is geen dokter, maar een spindoctor. Drie keer vraagt een journalist of de president beademd is geweest, drie keer geen helder antwoord. Het gaat goed met de president, zegt Sean Conley voor de deur van het ziekenhuis waar Trump is opgenomen.
Het lijkt een eeuwigheid geleden. Uiterst relaxed zat minister Hugo de Jonge op zondag 1 maart in theater De Balie in Amsterdam. Moest hij niet bij het ministeriële corona-overleg zitten? Nee hoor. 'Bruno is in charge', zei De Jonge. En dat was goed geregeld zo.
Thierry Baudet verveelt zich. Tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen, voor velen een politieke hoogmis waarin je twee dagen lang kunt horen wat de voor elke politieke partij typerende prioriteiten zijn waar je vervolgens weer maanden op kunt kauwen, zie ik Theo Hiddema droedels schetsend in het achterste bankje, op corona-afstand van zijn fractievoorzitter.
Over een half jaar gaat Nederland naar de stembus. Dat betekent dat vrijwel elke politieke stap in het teken van die verkiezingen zal staan. Het beeld is nu nog rommelig. Het CDA koos een lijsttrekker maar kampt nog steeds met intern gedoe.